Science and Education https://openscience.uz/index.php/sciedu <p>The scientific journal “Science and Education” is an open-access journal and the main task of the journal is to highlight the achievements, problems, and prospects of science and education, in particular, the history and stages of development of science and education in Uzbekistan, development paths, scientists who have made a great contribution to science and education in Central Asia, as well as in world science and education. Also the goal of the scientific journal “Science and Education” is to inform the scientific community about the problems of improving research and innovation in this area, to further increase the interest of the younger generation in science and education, and to express the scientific views of experts and scientists.</p> Open Science LLC en-US Science and Education 2181-0842 Опухоли мостомозжечкового угла: дифференциальная диагностика и подходы к лечению https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7497 Цель: Провести сравнительный анализ шванномных и нешванномных опухолей мостомозжечкового угла (ММУ) с акцентом на их эпидемиологию, клинические проявления, методы лучевой диагностики и стратегии лечения. Материалы и методы: Проведен обзор современных источников, включающих клинические, радиологические и хирургические данные по наиболее распространённым опухолям ММУ, таким как вестибулярные шванномы, менингиомы, эпидермоиды, арахноидальные кисты, опухоли эндолимфатического мешка и другие редкие новообразования. Результаты: Вестибулярные шванномы являются наиболее частыми опухолями ММУ и характеризуются благоприятным течением при своевременной диагностике. Нешванномные опухоли обладают более вариабельной клинической картиной и требуют дифференцированного подхода к лечению. Современные методы визуализации позволяют достоверно дифференцировать типы опухолей и планировать оптимальную тактику вмешательства. Комбинация микроскопической хирургии, радиохирургии и наблюдения обеспечивает индивидуализированный подход к каждому пациенту. Вывод: Учитывая разнообразие опухолей ММУ, важнейшее значение имеет точная диагностика с использованием современных методов визуализации. Комплексный подход к выбору тактики лечения позволяет достичь наилучших клинических результатов и минимизировать осложнения. ISSN 2181-0842 / Impact Factor 4.526 10 Дилшод Найимович Ходжиметов Гайрат Маратович Кариев Улугбек Мксудович Асадуллаев Жахонгир Боходирович Якубов Гайрат Эркинович Эшкувватов Жавлон Абдуллаевич Тухтамуродов Бахадир Хуррамович Бабаханов Дилшод Мухаммадвалиевич Мамадалиев Аликул Мельтошевич Вохидов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 10 17 Лечение кариеса молочных зубов у детей с заболеваниями желудочно-кишечного тракта https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7498 В данной статье рассматривается вопром о лечении кариеса молочных зубов у детей с заболеваниями желудочно-кишечного тракта. Жамила Ботировна Саидмуродова Гулинур Уктам кизи Абдувалиева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 18 21 Оптимальные технологии приготовления чая на основе крапивы и лимона https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7499 В данной работе рассматриваются оптимальные технологии приготовления чая на основе крапивы и лимона, направленные на сохранение максимального количества полезных веществ. Анализируется влияние температуры заваривания, длительности настаивания и выбора посуды на биохимический состав и вкусовые характеристики напитка. Предоставляются данные о результатах исследования, в котором оценивалась эффективность метода щадящего заваривания, а также его влияние на органолептические свойства чая. Особое внимание уделяется выбору оборудования, влияющего на сохранение витаминов и минералов. Рассматриваются аспекты термической обработки, химического взаимодействия компонентов и их воздействия на организм. Гайрат Гайбуллаевич Эгамназаров Зохида Ташбаевна Норкулова Гузал Илхамовна Кобилова Висола Шухрат қизи Холбутаева Диёра Шавкат кизи Анарбаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 22 26 Анализ органолептических характеристик маринованного редиса https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7500 В данной работе рассматриваются органолептические характеристики маринованного редиса, включая его вкус, аромат, цвет и текстуру. Анализируется влияние различных факторов, таких как состав маринада, уровень кислотности, содержание соли и сахара, а также условия хранения, на качество конечного продукта. Предоставляются результаты комплексного исследования, включающего сенсорный и инструментальный анализ, что позволяет объективно оценить изменения в структуре и вкусовых свойствах маринованного редиса. Особое внимание уделяется аспектам оптимизации технологического процесса с целью сохранения хрусткости, насыщенного цвета и приятного вкуса продукта. Зохида Ташбоевна Норкулова Гузал Илхомовна Кобилова Сарвиноз Улугбек кизи Аброркулова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 27 30 Разработка технологии приготовления чая из лимонного листа и крапивы для повышения его пищевой ценности и функциональных свойств https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7501 Development of a technology for preparing tea from lemon leaf and nettle to increase its nutritional value and functional properties Зохида Ташбоевна Норкулова Гузал Илхомовна Кобилова Висола Шухрат кизи Холбутаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 31 34 Влияние различных способов сушки на питательную ценность яблок сортов Голден и Симиренко https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7502 В данной работе рассматривается влияние различных методов сушки на сохранность питательной ценности яблок сортов Голден и Симиренко. Анализируется влияние конвективной, инфракрасной и сублимационной сушки на содержание витамина C, полифенолов и органических кислот. Особое внимание уделяется органолептическим характеристикам сушёных плодов, таким как цвет, вкус, аромат и текстура. В ходе исследования предоставляются сравнительные данные по сохранности полезных веществ в зависимости от применяемого метода сушки. Представленные результаты позволяют выявить наиболее эффективные технологии для сохранения биологически активных компонентов в яблоках. Зохида Ташбоевна Норкулова Гузал Илхомовна Кобилова Камола Абдужаббаровна Усманова Гулрух Уткир кизи Уктамова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 35 39 Дам олиш масканларида фавқулодда вазиятлардан аҳолини муҳофаза қилиш https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7503 Ёз мавсумида тоғ ва тоғ олди зоналари, сув ҳавзалари ва бошқа дам олиш учун мўлжалланган ҳудудларга ташриф буюрган саёҳатчиларни юзага келиши мумкин бўлган турли хил кўнгилсиз ҳодисалар, табиий ва техноген хусусиятли вазиятлар ва бошқалардан муҳофаза қилиш муҳим хавфсизлик тадбирларидан ҳисобланади. Мақолада тоғли жойлар ва сув ҳавзалари бўйларига дам олишга ташриф буюрган фуқароларнинг мазкур ҳудудларда содир бўлиши мумкин бўлган турли хавфлар, фавқулодда вазиятлар ҳақида, шунингдек, дам олиш ҳудудларида хавфсизлик қоидалари ва фавқулодда вазиятларда тўғри ҳаракат қилиш бўйича тавсиялар берилган. Искандар Aхматалийевич Миралов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 40 45 Перспективы применения бананово-яичного порошка в производстве функциональных продуктов питания https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7504 В данной работе рассматриваются перспективы использования бананово-яичного порошка в производстве функциональных продуктов питания. Анализируется влияние технологии лиофилизации и микрокапсулирования на сохранение питательных веществ, стабильность продукта и его органолептические свойства. Особое внимание уделяется аспектам увеличения срока хранения и улучшения растворимости порошка, что является важным фактором при его промышленном применении. Предоставляются результаты экспериментального исследования, подтверждающие эффективность предложенной методики. Зохида Ташбоевна Норкулова Гузал Илхомовна Кобилова Дилбар Саттор кизи Маматқулова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 46 49 Исследование органолептических характеристик купажированного тыквенно-морковного сока https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7505 В данной работе рассматриваются органолептические характеристики купажированного тыквенно-морковного сока с целью определения оптимального соотношения ингредиентов. Анализируется влияние пропорций тыквенного и морковного соков на вкусовые, ароматические и текстурные показатели напитка. Для исследования применяется метод дегустационной оценки с участием экспертной комиссии, а также физико-химический анализ, позволяющий выявить уровень кислотности, содержание сухих веществ и натуральных сахаров. Предоставляются данные о точности используемого оборудования, а также выявленные преимущества и недостатки применяемых методов. Зохида Ташбоевна Норкулова Гузал Илхомовна Кобилова Гулхаё Абдурахмон кизи Маматова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 50 53 Исследование влияния термической обработки на состав и вкусовые характеристики компота из чилонджида https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7506 В данной работе рассматривается влияние термической обработки на химический состав, антиоксидантную активность и органолептические характеристики компота из чилонджида. Анализируются различные режимы термообработки, включая классическую стерилизацию, пастеризацию и кратковременный нагрев с резким охлаждением. В статье предоставляются экспериментальные данные о сохранности витамина C, полифенолов и других биологически активных соединений при разных температурах и времени обработки. Особое внимание уделяется органолептическому анализу напитка, что позволяет выявить наиболее предпочтительный метод обработки с точки зрения вкусовых качеств. Зохида Ташбоевна Норкулова Гузал Илхомовна Кобилова Зарина Камол кизи Тиркашева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 54 57 Paxsa va xom gʻishtli uylar va binolarning zilzilabardoshligini taʼminlash tadbirlari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7507 Markaziy Osiyo davlatlari aholisi uchun eng arzon qurilish xomashyosi bu - loy. Aholining juda katta qismi yakka tartibda uylar va inshootlarni qurilishida asosan xom gʻishtdan va paxsadan foydalanadi va bu albatta namlikka chidamsiz, seysmik zaif qurilish materiali hisoblanadi. Lekin paxsa va xomgʻishtdan qurilgan bino inshootlarning zilzilabardoshligini oshirish mumkin. Buning uchun biz grunt materiallaridan toʻgʻri foydalanish qoidalarini oʻrganishimiz va aholi orasida keng targʻib qilishimiz lozim. Iskandar Axmataliyevich Miralov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 58 63 Musiqa nazariyasidagi tadqiqotlar - major va minor ladlari munosabatlarining davriy va chegaralangan yechimlari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7508 Musiqa nazariyasida major va minor ladlari muhim o‘rin tutadi. Ushbu ladlarning tarixiy shakllanishi, o‘zaro bog‘liqligi va ularning davriy xususiyatlari musiqashunoslar tomonidan uzoq yillar davomida o‘rganilgan. Ushbu maqolada major va minor lad munosabatlarining davriyligi va chegaralanganligi muammolari, shuningdek, ularning yechimlari tahlil qilinadi. Musiqa nazariyasida major va minor tizimlari barokko davridan boshlab o‘zining to‘laqonli shaklini oldi. Shu davrga qadar modal tizimlar (doriy, frigiy, lidiy va hokazo) hukmron bo‘lib kelgan. major va minor ladlar musiqa tizimining muhim qismidir. Musiqashunoslar va bastakorlar turli yechimlarni taklif qilib, an’anaviy lad tizimlarini kengaytirish va yangi imkoniyatlar yaratish yo‘lida izlanishda davom etmoqdalar. Кalit so‘zlar: musiqa nazariyasi, major va minor, ladlar, lad tizimlari, lad munosabatlari, musiqa tizimi, modal tizimlar, musiqashunos Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 64 68 О положительных решениях ладовой системе отношений мажора и минора при сложной ритмических рисунков в музыке https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7509 В статье рассматриваются положительные аспекты ладовой системы отношений мажора и минора в контексте сложных ритмических рисунков в музыкальных произведениях. Анализируется влияние мажорно-минорной тональности на восприятие и формирование ритмической структуры. Особое внимание уделяется взаимодействию гармонической и ритмической составляющих, их синергии и роли в создании выразительности музыкальной формы. Исследуются примеры из различных музыкальных стилей, демонстрирующие, как сочетание мажорно-минорных ладов с нестандартными ритмическими паттернами способствует расширению выразительных возможностей композиторов. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 69 73 Периодические проявления доминанты или субдоминанты в каденции при использовании приёмов секвенции https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7510 В статье рассматривается роль доминантовой и субдоминантовой функций в каденции при использовании приёмов секвенции. Анализируются различные виды секвенций и их влияние на формирование гармонической структуры. Особое внимание уделяется периодическим проявлениям доминанты и субдоминанты, их взаимодействию и роли в подготовке и завершении каденций. Приводятся примеры из произведений классических композиторов, демонстрирующие использование этих приёмов для создания тонального напряжения и его разрешения. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 74 78 Sport va musiqaning inson tarbiyasidagi psixologik omillari: integratsiyali yondashuv va tarbiyaviy ta’siri https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7511 Sport va musiqa inson tarbiyasida muhim o‘rin tutib, uning ruhiy, emotsional va intellektual rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Sport iroda, jismoniy va ruhiy barqarorlikni rivojlantirsa, musiqa esa insonning emotsional va ijodiy tafakkurini shakllantiradi. Bu yondashuv fanlararo bog‘liqlikni ta’minlab, o‘quvchilarning chuqur bilimga ega bo‘lishiga hamda ularni amaliy hayotga tayyorlashga xizmat qiladi. integratsiyali yondashuv nafaqat o‘quvchilarning bilim darajasini oshirishga, balki ularning ma’naviy va axloqiy jihatdan yetuk shaxs bo‘lib shakllanishiga ham xizmat qiladi. O‘qituvchilar va ta’lim tizimi mutaxassislari integratsiyali yondashuvni samarali qo‘llash orqali kelajak avlodni har tomonlama yetuk shaxs sifatida tarbiyalashlari mumkin. Fazliddin Odiljon oʻgʻli Inatullayev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 79 84 Ограниченные решения семейств систем субдоминанты или доминанты в сложной музыке https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7512 В данной статье исследуется концепция ограниченных решений семейств систем субдоминанты и доминанты в контексте сложной музыки. Автор рассматривает эволюцию функциональных отношений от классической гармонии к современным композиционным техникам, анализирует типологию ограничений, применяемых к функциональным семействам, и предлагает методы практического применения данной концепции в композиторской практике. Особое внимание уделяется взаимодействию субдоминантовых и доминантовых структур в условиях расширенной тональности и постоттональных систем. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 85 91 Inson tarbiyasida sport va musiqaning integratsiyalashish jarayonida pedagogik texnologiyani qo‘llash https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7513 Sport sohasida pedagogik texnologiyalarni qo‘llashning dolzarbligi, asosiy yondashuvlari va samaradorlik omillari tahlil qilinadi. Sportda pedagogik texnologiyalarni qo‘llash sportchilarni har tomonlama rivojlantirishga yordam beradi. Raqamli texnologiyalar, shaxsiy yondashuv va innovatsion uslublar sport mashg‘ulotlarini yanada samarali va qiziqarli qiladi. Ushbu texnologiyalarni doimiy ravishda yangilash va tatbiq etish orqali sport ta’limi jarayonini yangi bosqichga olib chiqish mumkin. Innovatsion yondashuvlar sport mashg‘ulotlarini samarali tashkil etish, motivatsiyani oshirish va natijalarga tezroq erishishda muhim rol o‘ynaydi. Fazliddin Odiljon oʻgʻli Inatullayev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 92 96 Смешанное управление тоники, субдоминанты или доминанты в многоуровневой организации в музыкальных произведениях https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7514 В данной статье рассматривается концепция смешанного управления основными функциональными элементами (тоникой, субдоминантой и доминантой) в контексте многоуровневой организации музыкальных произведений. Исследуется взаимодействие этих функций на различных структурных уровнях композиции, начиная от микроструктур (мотивов, фраз) до макроформ (частей произведения). Особое внимание уделяется анализу способов, которыми композиторы различных эпох использовали смешанное функциональное управление для создания тонального единства при одновременном обеспечении гармонического разнообразия. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 97 101 Задачи для вырождающихся и не вырождающихся оттенков тоники и роль для уточнения тоники, субдоминанты или доминанты https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7515 В данной статье рассматриваются теоретические и практические аспекты функционирования вырождающихся и не вырождающихся оттенков тоники в музыкальной гармонии. Особое внимание уделяется их роли в процессе уточнения и обогащения основных функций - тоники, субдоминанты и доминанты. Анализируются различные гармонические обороты, в которых оттенки тоники выполняют специфические задачи, влияющие на развитие музыкального материала. Статья демонстрирует значимость данных гармонических явлений для композиционной техники и музыкального анализа, опираясь на примеры из классической и современной музыки. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 102 107 Теория музыкальных моделей при решении систем родственных тональностей https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7516 Данная статья посвящена исследованию применения теории музыкальных моделей для анализа и решения проблем в системах родственных тональностей. В работе рассматриваются математические и структурные аспекты взаимосвязей между тональностями первой степени родства, предлагается формализованный подход к моделированию тональных переходов и модуляций. Авторы представляют новую методологию, основанную на теории графов и алгебраических структурах, позволяющую систематизировать и прогнозировать тональные взаимодействия в классической и современной музыке. Особое внимание уделяется практическому применению разработанных моделей в композиции, импровизации и музыкальном анализе. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 108 113 Теория лада в пространстве непрерывных ограниченных функций мажора и минора https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7517 В данной статье представлен математический анализ теории лада через призму функционального анализа. Рассматривается формализация ладовых структур (мажора и минора) как непрерывных ограниченных функций в метрическом пространстве. Предложена модель, описывающая трансформации ладовых систем и их взаимодействие. Представленный подход открывает новые перспективы для теоретического музыкознания и может найти применение в компьютерном анализе музыкальных произведений. Теория лада является одним из фундаментальных разделов музыкальной теории, изучающим закономерности организации звуковысотных отношений. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 114 118 Формулы для вычисления диеза и бемоля сложной контрапуктной музыки, упражнения по формуле вычесления https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7518 В данной статье рассматриваются математические принципы, лежащие в основе анализа диезов и бемолей в сложной контрапунктной музыке. Представлены формулы для вычисления тональных отношений, интервальных структур и частотных соотношений при применении различных видов альтерации. Особое внимание уделяется применению этих формул в контексте сложного контрапункта, включая вертикально-подвижной, горизонтально-подвижной и вдвойне-подвижной контрапункт. Предложены практические упражнения для освоения представленных формул. Статья предназначена для музыковедов, композиторов и теоретиков музыки, интересующихся математическими аспектами музыкальной теории. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 119 123 Эквивалентная функционирование родственных тональностей в модулирования или отклонения в музыки https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7519 В данной статье рассматривается феномен эквивалентного функционирования родственных тональностей в контексте модуляций и отклонений в произведениях крупной формы. Проведенный анализ демонстрирует, что эквивалентность функционирования родственных тональностей позволяет композиторам создавать более гибкие тональные планы, обогащать гармонический язык и усиливать выразительность музыкального произведения. Результаты исследования расширяют представление о тональной драматургии крупных форм и предлагают новый взгляд на функциональные взаимосвязи в классико-романтической гармонии. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 124 129 Вокальная творческая независимость при использовании непрерывных ограниченных функций мажора и минора https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7520 В статье исследуется феномен вокальной творческой независимости в контексте применения непрерывных ограниченных функций мажора и минора в крупных музыкальных формах. Рассматривается взаимосвязь между тональными структурами и свободой вокального самовыражения исполнителя. На основе анализа классических и современных вокальных произведений выявляются закономерности, позволяющие вокалисту достигать творческой независимости в рамках строгих тональных ограничений. Предлагается методологический подход к развитию вокально-технических навыков, способствующих органичному переходу между мажорными и минорными ладовыми структурами без потери выразительности и индивидуальности исполнения. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 130 134 Гибкость голосовой связки, предоставляемой эволюционными возможностями академического постановки голоса вокалиста https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7521 В данной статье рассматривается феномен гибкости голосовых связок человека с точки зрения эволюционного развития и его роли в формировании академической вокальной техники. Исследуются анатомо-физиологические особенности голосового аппарата, микроструктура голосовых связок и нейрофизиологические механизмы контроля голосообразования. Особое внимание уделяется историческому развитию академической постановки голоса как кульминации эволюционных возможностей вокального аппарата человека. Анализируются современные инструментальные методы исследования голосовых связок и их применение в вокальной педагогике. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 135 139 Проблемы в особенности теоретической, исследовательской области в сферу музыкального творчества вокалиста https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7522 В данной статье рассматриваются актуальные теоретические и исследовательские проблемы в области музыкального творчества вокалистов. Автор анализирует ключевые вопросы, связанные с терминологической неопределенностью, методологическими трудностями исследования вокального искусства и теоретическими противоречиями между традиционными и инновационными подходами. Особое внимание уделяется междисциплинарному характеру современных исследований вокального искусства, интегрирующих знания из музыковедения, акустики, физиологии, психологии и педагогики. Статья предлагает пути решения выявленных проблем и намечает перспективные направления дальнейших исследований в данной области. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 140 145 Управления набором музыкальных правил в процессе изучения нового материала по фортепиано https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7523 В данной статье рассматриваются методологические аспекты освоения новых фортепианных произведений с точки зрения систематизации и эффективного применения музыкальных правил. Автор предлагает структурированный подход к работе над новым материалом, включающий поэтапное освоение музыкального текста, анализ стилистических особенностей произведения и методы преодоления исполнительских трудностей. Особое внимание уделяется вопросам приоритизации музыкальных правил в зависимости от жанра, эпохи и технической сложности произведения. Статья будет полезна как педагогам фортепиано, так и учащимся музыкальных учебных заведений разного уровня. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 146 150 Моделирование устойчивости, гибкости и разнообразия видов многоуровневой организации в постановке голоса вокала https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7524 В данной статье представлен комплексный анализ современных методов моделирования экологической устойчивости, гибкости и биоразнообразия в условиях климатических изменений и антропогенной нагрузки. Исследование объединяет теоретические основы экологических процессов с современными математическими и вычислительными подходами, включая агент-ориентированное моделирование, сетевой анализ и машинное обучение. Результаты моделирования демонстрируют, что оптимальное сочетание видового разнообразия, функциональной избыточности и структурной сложности экосистемных связей значительно повышает устойчивость к дестабилизирующим факторам. Мадина Зокировна Исломова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 151 157 Musiqa ta’limida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7525 Musiqa ta’limida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan (AKT) foydalanish ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish va o‘quvchilarga yangi imkoniyatlar yaratish uchun muhim ahamiyatga ega. Ushbu maqolada musiqa ta’limida AKTning o‘rni va afzalliklari, shuningdek, bu texnologiyalarning ta’limda qanday qo‘llanilishi ko‘rib chiqiladi. AKT yordamida talabalar uchun interaktiv o‘quv platformalari, mobil ilovalar va kompyuter dasturlari orqali musiqa o‘rganish imkoniyatlari yaratiladi. Bunda o‘quvchilar o‘z ijodiy salohiyatlarini rivojlantirish, musiqa yaratish jarayonini osonlashtirish va amaliy ko‘nikmalarini mustahkamlash imkoniyatiga ega bo‘lishadi. Shu bilan birga, AKTni joriy qilishda texnik, metodik va resurslar bilan bog‘liq ba’zi qiyinchiliklar ham mavjud. Iroda G‘olibjon qizi Abduhakimova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 158 163 Интеграция музыкального анализа и исполнительской интерпретации при изучении произведений на фортепиано в музыкальных школах https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7526 Статья посвящена важности интеграции музыкального анализа и исполнительской интерпретации при изучении произведений на фортепиано в музыкальных школах. В работе рассматриваются основные аспекты музыкального анализа, такие как гармонический, мелодический, формальный и ритмический анализ, и их влияние на исполнительское восприятие произведения. Также обсуждаются ключевые элементы исполнительской интерпретации, включая выразительность, динамическую свободу, педализацию и тембровую палитру. Статья акцентирует внимание на значении интеграции анализа и интерпретации для развития как технических, так и художественных навыков у студентов музыкальных школ. Наргиза Гайратовна Абдуллаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 164 169 Musiqa o‘qituvchilarining kasbiy kompetentligini rivojlantirishda amaliy fanlarning o‘rni https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7527 Mazkur maqolada musiqa o‘qituvchilarining kasbiy kompetentligini rivojlantirishda amaliy fanlarning o‘rni keng tahlil etilgan. Musiqa pedagogikasi, psixologiyasi, metodikasi va musiqiy ijro san’ati kabi amaliy fanlar o‘qituvchilarning pedagogik malakalarini oshirish, o‘quvchilarni musiqa san’ati bilan tanishtirishda va ularning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Maqolada, shuningdek, innovatsion pedagogik texnologiyalar va metodlarning qo‘llanilishi, shuningdek individual yondashuvning musiqa darslarida o‘qituvchilarning kompetentligini oshirishdagi o‘rni haqida ham so‘z yuritilgan. Firuza Farxodovna Akromova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 170 174 Развитие навыков слушания музыки в процессе обучения игре на скрипке у старших школьников https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7528 Статья посвящена важности развития навыков слушания музыки у старших школьников в процессе обучения игре на скрипке. Рассматриваются основные аспекты слухового восприятия музыки, такие как интонационный слух, восприятие музыкальных структур, работа с динамикой и темпом. Подчеркивается роль музыкального слуха в техническом и художественном развитии скрипача. Автор выделяет значимость разнообразного музыкального репертуара, а также практики в ансамблях и оркестрах для формирования целостного музыкального восприятия. Мафтуна Махмудовна Аллаберганова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 175 180 An’anaviy cholg‘u ijrochiligi vositasida oliy ta’lim tizimi talablarining musiqa madaniyatini rivojlantirish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7529 Ushbu maqolada an’anaviy cholg‘u ijrochiligi vositalari orqali oliy ta’lim tizimi talablarining musiqa madaniyatini rivojlantirishdagi o‘rni tahlil qilingan. An’anaviy cholg‘u ijrochiligi talabalarga musiqa san’atini chuqurroq tushunishga, ijro texnikalarini rivojlantirishga va milliy musiqaning tarixiy kontekstini anglashga yordam beradi. Maqola, an’anaviy musiqaning ta’lim tizimida ahamiyatini ko‘rsatib, uning talabalarga global musiqiy madaniyatni anglashda ham muhim o‘rin tutishini ta’kidlaydi. Oliy ta’lim tizimida an’anaviy cholg‘u ijrochiligining o‘rni tobora ortib bormoqda, bu esa xalq musiqa san’atining davomiyligini ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. Otabek Baxtiyor o‘g‘li Amonov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 181 185 Bolalar musiqa va san’at maktabi o‘quvchilarida xalq musiqasi orqali estetik didni rivojlantirishning pedagogik usullari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7530 Ushbu maqolada bolalar musiqa va san’at maktablarida xalq musiqasi orqali estetik didni rivojlantirishning pedagogik usullari ko‘rib chiqiladi. Xalq musiqasi bolalarga nafaqat musiqa san’ati bilan tanishtiradi, balki ularning estetik idrokini, musiqiy tafakkurini va milliy merosga bo‘lgan hurmatini shakllantiradi. Maqolada musiqa o‘qituvchilari tomonidan qo‘llaniladigan pedagogik usullar: musiqiy taqdimot, badiiy tahlil, ijro usullari, vokal texnika va musiqiy tasavvur kabi usullar orqali estetik didni rivojlantirish masalalari yoritilgan. Shuningdek, maqolada xalq musiqasining bolalarga o‘rgatilishidagi ahamiyat, uning badiiy va tarixiy qiymati, milliy merosga bo‘lgan e’tibor hamda musiqa o‘qituvchisining roliga alohida e’tibor qaratilgan. Nargiza Murodilloevna Aslonova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 186 190 Muzeylarning inson ongiga ta’siri va ijtimoiy roli https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7531 Ushbu maqolada muzeylarning inson ongiga ta’siri jamiyatda muzeylarning o’rni haqida fikr yuritiladi. Muzeylarning inson ruhiyatiga ijobi ta’siri haqida undan tashqari muzeylarning paydo bo’lish tarixi o’sib kelayotgan yoshlar uchun qanday kuchga ega ekanligi bayon qilinadi. Azamat Abdurashid o’g’li Abduqodirov Ilmiy rahbar: Azimaxon Odiljon qizi Kamolova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 191 194 Bola shaxsini shakllantirishda musiqa fanining tarbiyaviy imkoniyatlari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7532 Ushbu maqolada bola shaxsini shakllantirishda musiqa fanining tarbiyaviy imkoniyatlari tahlil qilinadi. Musiqa ta’limining bolalar rivojlanishiga ta’siri keng ko‘lamli va turli jihatlarni o‘z ichiga oladi. Maqolada musiqa orqali bolalarda hissiy, axloqiy, estetik, ijtimoiy va aqliy rivojlanishning shakllanishi ko‘rib chiqiladi. Musiqa tinglash va ijro etish bolalarda hissiy intellektni rivojlantirish, axloqiy qadriyatlarni o‘zlashtirish, estetik tafakkur va san’atga bo‘lgan qiziqishni oshirish, shuningdek, ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Musiqaning psixologik ta’siri orqali bolalar o‘z ruhiyatlarini boshqarishni, stressni kamaytirishni va o‘z-o‘zini anglashni o‘rganadilar. Maqolada musiqa fanining bolalar shaxsini shakllantirishdagi ahamiyati va uning tarbiyaviy imkoniyatlari keng yoritilgan. Baxtiyor Bahodirovich Ismatov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 195 199 Sharq va G‘arb san’atining Buyuk Ipak yo‘li orqali almashinuv jarayonlari: tarixiy va nazariy tadqiqot https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7533 Mazkur maqola Sharq va G‘arb san’atining Buyuk Ipak yo‘li orqali almashinuv jarayonlarini tarixiy va nazariy nuqtai nazardan tahlil qiladi. Buyuk Ipak yo‘li nafaqat savdo, balki san’at va madaniyatning o‘zaro ta’siriga ham zamin yaratgan. Maqolada san’at almashinuvi, arxitektura, tasviriy san’at, musiqa va balet sohalaridagi o‘zgarishlar va Sharq va G‘arb san’atining bir-biriga ta’siri ko‘rib chiqiladi. Madaniy almashinuvning nazariy jihatlari, o‘ziga xoslik va universallik masalalari ham muhokama qilinadi. Buyuk Ipak yo‘li orqali san’atning rivojlanishi va madaniy o‘zgarishlar zamonaviy globalizm jarayonlariga ta’sir ko‘rsatgan. Maqola san’atning o‘zaro ta’siri va madaniy almashinuvning ahamiyatini yoritadi. Dilshodjon Doniyor o‘g‘li Davronov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 200 204 Oilaning tarixiy rivojlanishi va bola tarbiyasidagi ijtimoiy psixologik o‘rni https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7534 Maqola qadimgi sharq va g‘arb mamlakatlarining huquqiy normalari asosida oila va nikoh institutlarining shakllanish jarayonining ba’zi jihatlarini tahlil qilishga bag‘ishlangan. Oila- muhim ijtimoiy tuzilma bo‘lib, uning a’zolari bir-biriga nikoh, qon-qarindoshlik aloqalari bilan bog‘langan bo‘ladi. Oila, shuningdek, insonning birinchi jamiyatga kirish nuqtasi bo‘lib, u yerdan u ta’lim, axloqiy qadriyatlar hamda ijtimoiy me’yorlar va hayotiy tajriba oladi. Oila bolalar tarbiyasida, shaxsiy va ijtimoiy ko‘nikmalarni shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. Ushbu maqolada xususan, oilaning ijtimoiy institut sifatidagi xususiyatlari, nikohning jamiyat, farzand ijtimoiy psixologik hayotidagi o‘rni yoritib o‘tilgan. Guzal Xolmuhammad qizi Rustamova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 205 208 Musiqa ta’limida integratsiyalashgan yondashuvning didaktik asoslari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7535 Maqolada musiqa ta’limida integratsiyalashgan yondashuvning didaktik asoslari tahlil qilinadi. Integratsiyalashgan yondashuv o‘quvchilarni nafaqat musiqiy bilimlarni o‘zlashtirishga, balki boshqa fanlar bilan ham aloqada bo‘lishga yordam beradi. Musiqa va boshqa fanlar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar, o‘quvchilarning intellektual va ijodiy rivojlanishini ta’minlashga qaratilgan. Ushbu maqolada integratsiyalashgan yondashuvning prinsiplari, metodlari va o‘quv jarayonidagi ta’siri ko‘rib chiqiladi. Ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish va o‘quvchilarni keng qamrovli bilimlarga ega qilishdagi ahamiyati yoritiladi. Shaxnoza Zavqiddin qizi G‘iyozova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 209 213 Bolalar uchun mo‘ljallangan musiqa asarlarini tanlashning metodik tamoyillari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7536 Ushbu maqolada bolalar uchun musiqa asarlarini tanlashning metodik tamoyillari muhokama qilinadi. Musiqa bolalar rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatish uchun to‘g‘ri tanlanishi lozim. Maqolada bolalarning yoshiga mos musiqa tanlash, psixologik va fiziologik xususiyatlarni hisobga olish, melodiyaning soddaligi, didaktik maqsadlar, milliy va madaniy jihatlar kabi metodik tamoyillar tahlil qilingan. Musiqa asarlarini tanlashda bolalar uchun musiqa rivojlanishining turli jihatlarini e’tiborga olish va har bir yosh guruhining ehtiyojlariga mos musiqa janrlarini tanlashning muhimligi ta’kidlanadi. Ushbu tamoyillarni hisobga olish bolalar uchun musiqa ta’limining samaradorligini oshiradi. Parvina Amonjon qizi Hamroeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 214 218 Musiqiy darslarda milliy va jahon madaniyati elementlarini uyg‘unlashtirishning metodik asoslari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7537 Ushbu maqolada musiqa ta’limi jarayonida milliy va jahon madaniyati elementlarini uyg‘unlashtirishning metodik asoslari tahlil qilinadi. Maqola musiqa darslarida o‘quvchilarni milliy va jahon musiqasi bilan tanishtirish, ularni turli madaniy an’analar bilan bog‘lash va estetik idrokni rivojlantirishning ahamiyatini ko‘rsatadi. Milliy musiqaning o‘ziga xos xususiyatlari, o‘zbek xalq musiqasining boyligi va uning tarixiy o‘rni bilan bir qatorda, jahon musiqasining turli janrlari (klassik, jazz, pop va boshqalar) o‘rganilishi zarurligi ta’kidlanadi. Shuningdek, maqolada musiqa ta’limining metodik yondashuvlari va milliy va jahon musiqasini birlashtirishning samarali usullari keltirilgan. Ushbu maqola musiqa o‘qituvchilari va ta’lim jarayonida milliy va jahon madaniyatlarini uyg‘unlashtirishga qiziqqanlar uchun foydali manba bo‘lib xizmat qiladi. Zarina Hamro qizi Haydarova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 219 223 Qoraqalpoq xalq eposlari va jirovlik san’atining musiqiy jihatlari: an’anaviy va zamonaviy yondashuvlar https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7538 Ushbu maqola qoraqalpoq xalq eposlari va jirovlik san’ati musiqasining an’anaviy va zamonaviy jihatlarini tahlil qiladi. Maqolada qoraqalpoq xalqining epos va jirovlik san’ati, musiqaning ijro shakllari, vokal texnikalari, instrumental asboblar va musiqiy ritmlarining o‘ziga xos xususiyatlari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, maqolada zamonaviy texnologiyalar va global madaniyatning qoraqalpoq musiqasiga ta’siri, shuningdek, an’anaviy va zamonaviy yondashuvlarning uyg‘unlashuvi tahlil qilinadi. Ushbu tahlil qoraqalpoq musiqasining o‘ziga xosligini saqlab qolish hamda zamonaviy yangiliklarni qamrab olish jarayonida yuzaga kelgan o‘zgarishlarni yoritadi. Gulbaxar Baltabayevna Isayeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 224 230 Tasviriy san’at asarlarini tahlil qilish orqali talabalarning badiiy tafakkurini rivojlantirish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7539 Ushbu maqolada tasviriy san’at asarlarini tahlil qilish orqali talabalarning badiiy tafakkurini rivojlantirish oid bo’lgan ma’lumotlar va asarlarning badiiy tahlili yoritilgan. Jamoliddin Yuldoshevich Raxmatov Xulkar Zoxid qizi Xudoyberdiyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 231 234 Me’moriy yodgorliklardagi naqshlarni o‘rganish orqali talabalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7540 Ushbu maqolada Buxorodagi IX asr oxiri X asr boshlarida barpo etilgan Ismoil Somoniy maqbarasi me’moriy yodgorligidagi naqshlarni o‘rganish orqali talabalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish usullari yoritilgan. Shuningdek, maqbaraning ichki naqsh bezaklari haqida ma’lumotlar ham keltirilgan. Jamoliddin Yuldoshevich Raxmatov Xulkar Zoxid qizi Xudoyberdiyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 235 239 O‘quvchilarning atrofimizdagi olam, tabiat to‘g‘risidagi tasavvur va tafakkurini shakllantirishda tabiiy va tasviriy san’at fanlarini integratsiyalashning ahamiyati https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7541 Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining tasviriy san’at va tabiatshunoslik darslarida fanlararo aloqadorlikga alohida e’tibor qaratish lozim. Bunda har bir o‘qituvchi yuksak pedagogik mahoratga ega bo‘lishi kerak. Ushbu maqolada tasviriy san’at va tabiatshunoslik darslarida o‘quvchilarning inson, tabiat, jamiyat, ekologiya, axloq, tasviriy san’at haqidagi bilimlarini rivojlantirshning ahamiyati bayon etilgan. Jamoliddin Yuldoshevich Raxmatov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 240 244 Tasviriy san’at darslarda o‘quvchilarga o‘zbek xalq ertaklari asosida illyustratsiya chizishni o‘rgatish metodikasi https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7542 Ushbu maqolada umumiy o‘rta ta’lim maktablarining boshlang‘ich sinf tasviriy san’at fani dekorativ kompozitsiya darslarida o‘zbek xalq ertaklari syujetlri asosida illyistratsiya chizish metodikasi yoritilgan. Jamoliddin Yuldoshevich Raxmatov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 245 248 Skripka cholg‘usida ergonomik qo‘l texnikasi va intonatsion aniqlikni shakllantirishning innovatsion yondashuvlari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7543 Ushbu maqola skripka cholg‘usida ergonomik qo‘l texnikasi va intonatsion aniqlikni shakllantirishning innovatsion yondashuvlarini o‘rganadi. Maqolada, skripka chalishdagi to‘g‘ri pozitsiya va qo‘l texnikasining ahamiyati, shuningdek, musiqaning to‘g‘ri intonatsiyasini saqlash zarurati haqida so‘z yuritiladi. Pedagogik amaliyotda zamonaviy texnologiyalar, jumladan video darslar va musiqiy tahlil dasturlari orqali intonatsion aniqlikni rivojlantirish imkoniyatlari ko‘rsatilgan. Innovatsion yondashuvlar yosh skripkachilarga musiqiy texnikani o‘rgatishda samarali yordam beradi va ular o‘z ijrosini takomillashtirishda yangi usullarni qo‘llash imkonini yaratadi. Maqola, skripka chalishda musiqachining texnik mahorati va ifodaviyligini yaxshilashga qaratilgan zamonaviy pedagogik yondashuvlarni taqdim etadi. Rustam Samadovich Karimov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 249 253 Musiqiy ta’lim jarayonida bolalarning ijtimoiylashuv jarayonlarini psixologik qo‘llab-quvvatlash https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7544 Mazkur maqolada musiqiy ta’lim jarayonida bolalarning ijtimoiylashuv jarayonlarini psixologik qo‘llab-quvvatlashning ahamiyati va usullari ko‘rib chiqiladi. Musiqa ta’limi faqat musiqa ko‘nikmalarini rivojlantirish bilan cheklanmay, balki bolalar o‘rtasidagi ijtimoiy aloqalarni mustahkamlash, ularning emotsional va psixologik rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashga xizmat qiladi. Maqolada musiqiy ta’limning bolalar ijtimoiylashuvi, empatiya, o‘zaro muloqot va guruhda ishlashdagi rolini tushuntiruvchi turli psixologik yondashuvlar va metodlar taqdim etiladi. Musiqa terapiyasi, guruh faoliyatlari va ijodiy yondashuv kabi usullar bolalarning ruhiy holatini yaxshilash, o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish va jamiyatga integratsiya qilishda muhim ahamiyatga ega ekanligi ko‘rsatilgan. Ushbu maqola, musiqiy ta’limni psixologik qo‘llab-quvvatlash vositasi sifatida to‘g‘ri yo‘nalishda rivojlantirishni o‘rganishni xohlovchi pedagoglar va psixologlar uchun foydali manba hisoblanadi. Nargiza Dusboyevna Karimova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 254 259 Ta’lim metodlari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7545 Ushbu maqolada ta’lim metodlarining turlari va samaradorligi tahlil qilingan. An’anaviy va innovatsion oʻqitish usullarini solishtirib, ularning afzalliklari va kamchiliklari koʻrsatib berilgan. Kalit soʻzlar: metod, ta’lim metodlari turlari va samaradorligi, an’anaviy metodlar, interfaol, interaktiv, innovatsion, gamifikatsiya, muammoli ta’lim, solishtirish Roʻzixon Ikromjon qizi Keldiyeva Mubina Erkinboyeva Ilmiy rahbar: M.Mirzakarimova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 260 264 O‘quvchilarni zamonaviy kasb tanlashida psixolog shaxsining ahamiyati va faoliyati https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7546 Mazkur maqola o‘quvchilarning zamonaviy kasb tanlash jarayonida psixologlarning o‘rni va ahamiyati haqida ma’lumot beradi. Kasbiy yo‘naltirish usullari, zamonaviy kasblar talablari hamda ta’lim jarayonida psixologik yondashuvlarning o‘rni yoritiladi. Psixologik maslahatlarning o‘quvchilarga ta’siri, kasbiy moyillikni aniqlash metodlari va xalqaro tajribalar asosida tahlil qilinadi. Shoira Davlatmuratovna Karimova Zuhra Yo‘ldosh qizi Matyoqubova Madina Abdirasulovna Madaminova Kurvanjon Ruzmatovna Ibrayimova Gulnoza Sultanbayevna Xudayberganova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 265 273 The role of English teaching in the professional activities of future leaders https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7547 In this article the attention which is aimed at learning foreign languages in the country and special aspects of teaching English in higher educational institutions are performed. The importance of the English language in preparing future leaders in higher education and its role in their professional activities are demonstrated through examples. Sultonmurotova Shakhrizoda Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 274 279 Maktabgacha ta’limda musiqiy - estetik rivojlantirish mashg‘ulotlarini tashkil etishning innovatsion usullari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7548 Mazkur maqolada maktabgacha ta’limda musiqiy-estetik rivojlantirish mashg‘ulotlarini tashkil etishning innovatsion usullari haqida so‘z boradi. Musiqa va san’at bolalarning aqliy, hissiy, jismoniy va estetik rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Maktabgacha ta’lim jarayonida musiqiy mashg‘ulotlar bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, hissiy-intellektual salohiyatini oshirish va estetik qadr-qimmatni anglashda muhim rol o‘ynaydi. Maqolada interaktiv usullar, musiqiy o‘yinlar, ko‘p madaniyatli yondashuv, musavvirlik va plastika, musiqa improvizatsiyasi va tabiat bilan bog‘lanish kabi innovatsion yondashuvlar keltirilgan. Ushbu usullar bolalarning musiqa, san’at va estetikaga bo‘lgan qiziqishlarini oshirish, ularning ijodiy va hissiy rivojlanishiga hissa qo‘shish imkonini beradi. Malika Shuhrat qizi Nabiyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 280 284 O‘quvchilarning musiqiy ijodkorlik qobiliyatlarini rivojlantirishda psixologik yondashuvlar https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7549 Ushbu maqolada o‘quvchilarning musiqiy ijodkorlik qobiliyatlarini rivojlantirishda psixologik yondashuvlarning ahamiyati ko‘rib chiqiladi. Musiqa va ijodkorlik o‘rtasidagi bog‘liqlik, o‘quvchilarning shaxsiy va emosional rivojlanishiga qanday ta’sir ko‘rsatishi, musiqiy faoliyatning motivatsiya, tasavvur va hissiyotlarni shakllantirishdagi roli tushuntiriladi. Psixologik yondashuvlar orqali musiqiy ijodkorlikni rivojlantirishda o‘quvchilarning individuallik va o‘z-o‘zini anglashga oid metodlar tahlil qilinadi. Shuningdek, o‘quvchilarning musiqiy faoliyatga qiziqishini oshirish, ijodiy erkinlikni ta’minlash va psixologik to‘siqlarni bartaraf etishda psixologik usullarni qo‘llashning samaradorligi haqida so‘z boradi. Maqola musiqiy pedagogika va psixologiya o‘rtasidagi integratsiya hamda yangi pedagogik texnologiyalarni ishlab chiqish zaruratini ko‘rsatadi. Nafisa Asletdinovna Nasretdinova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 285 289 Buxorcha va mavrigi yo‘nalishlarida musiqiy improvizatsiyaning roli va ijrochilik san’ati https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7550 Ushbu maqola Buxorcha va Mavrigi musiqiy yo‘nalishlaridagi improvizatsiyaning roli va ijrochilik san’ati haqida so‘z yuritadi. Maqolada Buxorcha musiqasida maqom tizimi va improvizatsiyaning o‘rni, Mavrigi musiqasida esa o‘ziga xos ijro uslublari va uning improvisatsiyaga ta’siri tahlil etiladi. Musiqiy improvizatsiya nafaqat ijrochining texnik mahoratini, balki uning hissiy va estetik ijodini ham namoyon etadi. Improvizatsiya, musiqiy asarlarning jonli shakllanishi, ijrochilar o‘rtasida musiqiy dialog va hamkorlikni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Maqola, shuningdek, improvizatsiyaning madaniy va tarbiyaviy ahamiyatini ham ko‘rib chiqadi. Jahongir Ismatovich Navro‘zov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 290 294 Maktab yoshidagi bolalar estetik tarbiyasida musiqa asarlarining ta’sirchanlik mezonlari va tanlash strategiyalari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7551 Mazkur maqola maktab yoshidagi bolalar estetik tarbiyasida musiqa asarlarining ta’sirchanlik mezonlari va tanlash strategiyalarini tahlil qiladi. Musiqa, bolaning ruhiy va hissiy rivojlanishiga ta’sir etadigan kuchli vosita sifatida, estetik didni shakllantirish, axloqiy qadriyatlarni o‘rgatish va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Maqolada musiqa asarlarini tanlashda yoshga moslik, tarbiyaviy ahamiyat, ruhiy ta’sir va janr tanlovi kabi mezonlar yoritilgan. Ushbu maqola, maktab o‘qituvchilari, musiqa pedagoglari va ota-onalar uchun bolalarning musiqa orqali estetik tarbiyasini samarali tashkil etish bo‘yicha amaliy tavsiyalar beradi. Gulshan Ramazonovna Nematova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 295 299 Shashmaqom va Xorazm maqomi ijrochilik an’analari: o‘xshashlik va farqlar https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7552 Ushbu maqolada Shashmaqom va Xorazm maqomi ijrochilik an’analari orasidagi o‘xshashliklar va farqlar tahlil qilingan. Shashmaqom va Xorazm maqomi o‘zbek musiqasining ikki alohida tizimi bo‘lib, har birining o‘ziga xos tarixi, tuzilishi va ijro uslubi mavjud. Maqolada bu ikki musiqiy an’ananing maqom tizimi, melodik va ritmik xususiyatlari, improvizatsiya va ijro shakllari kabi o‘xshash tomonlari, shuningdek, maqomlar soni, tuzilishi, ijro uslubi va hududiy farqlar kabi farqlari tahlil qilinadi. Shashmaqom va Xorazm maqomi o‘zaro aloqada bo‘lib, o‘zbek musiqa san’atining yuksak badiiy ifodasi va xilma-xilligini namoyish etadi. Nodir Ne’matovich Murtazoyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 300 304 Xalq musiqasi asarlaridan foydalanish orqali milliy o‘zlikni shakllantirishning pedagogik usullari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7553 Ushbu maqolada xalq musiqasi asarlarini pedagogik jarayonda qo‘llash orqali milliy o‘zlikni shakllantirishning metodik usullari tahlil qilinadi. Xalq musiqasi o‘zining boy tarixiy va madaniy merosi orqali yosh avlodni milliy qadriyatlar, an’analar va madaniyat bilan tanishtiradi. Musiqaning tarixi, janrlari va tuzilishi haqida o‘rgatish bolalarga o‘z xalqining madaniy merosini anglash va hurmat qilishga yordam beradi. Pedagogik jarayonlarda interaktiv yondashuvlar, musiqiy ijro va faoliyatlar orqali milliy o‘zlikni shakllantirishning samarali yo‘llari ko‘rsatilgan. Xalq musiqasi ta’limi nafaqat musiqiy qobiliyatlarni rivojlantiradi, balki o‘quvchilarda milliy faxr va o‘z tarixiga bo‘lgan hurmatni kuchaytiradi. Maqola milliy o‘zlikni shakllantirishda xalq musiqasining o‘rni va uning pedagogik usullarini chuqur o‘rganishga yo‘naltirilgan. Sitora Xolmurod qizi Nurova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 305 309 Musiqa darslarida stressni kamaytirish usullari va uning psixologik asoslari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7554 Ushbu maqolada musiqa darslarida stressni kamaytirish usullari va ularning psixologik asoslari muhokama qilinadi. Musiqa, uning ritmi, tembri va melodiyalari yordamida stressni boshqarish, ruhiy holatni yaxshilash va o‘quvchilarning samarali o‘qishini ta’minlashning muhim vositasi sifatida qaraladi. Maqolada musiqaning psixologik va fiziologik ta’siri, musiqiy terapiya, improvisatsiya va guruhiy ijro kabi pedagogik yondashuvlar orqali stressni kamaytirish usullari ko‘rib chiqiladi. Ushbu usullar orqali o‘quvchilarning ruhiy barqarorligi va o‘qish samaradorligi oshirilishi mumkin. Musiqaning ritmi va tembri odamning nerv tizimiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir qiladi. Nigora Karimovna Nurullayeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 310 314 O‘quvchilarda musiqa orqali tanqidiy va ijodiy fikrlashni rivojlantirish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7555 Mazkur maqola o‘quvchilarda musiqa orqali tanqidiy va ijodiy fikrlashni rivojlantirishning ahamiyatini ko‘rib chiqadi. Musiqa, nafaqat estetik zavq bag‘ishlash, balki o‘quvchilarning fikrlash qobiliyatini, mantiqiy tahlil qilish va ijodiy yondashuvni kuchaytirishga yordam beradi. Musiqa darslarida o‘quvchilar asarlarni tahlil qilish, yangi g‘oyalar yaratish, va hissiyotlarini musiqaviy vositalar orqali ifodalashni o‘rganadilar. Maqolada, musiqa orqali tanqidiy fikrlashning rivojlanishi va ijodiy jarayonlar o‘rtasidagi bog‘liqlik, shuningdek, musiqa ta’limining o‘quvchilarga bergan foydalari ko‘rsatilgan. Musiqa - bu insoniyatning eng qadimiy va keng tarqalgan san’at turlaridan biridir. U nafaqat estetik zavq bag‘ishlashi, balki o‘quvchilarning fikrlash tizimini rivojlantirish, muammolarni hal etish qobiliyatini oshirishda ham muhim rol o‘ynaydi. Mironshoh Bobirshoh o‘g‘li Nurulloyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 315 319 O‘quvchilar musiqiy ijodkorligini rivojlantirishda improvizatsiya metodining ahamiyati https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7556 Mazkur maqolada o‘quvchilarning musiqiy ijodkorligini rivojlantirishda improvizatsiya metodining ahamiyati yoritilgan. Improvizatsiya metodining o‘quvchilarga ijodiy fikrlash, musiqiy erkinlik, va mustaqil qarorlar qabul qilishda qanday yordam berishi tushuntirilgan. Ushbu metod orqali o‘quvchilar musiqiy tuzilmalar, his-tuyg‘ular va musiqiy asarlarni o‘ziga xos tarzda yaratishda erkinlikka ega bo‘ladilar. Maqolada musiqiy improvizatsiyaning ta’limdagi o‘rni, uning foydalari va samarali qo‘llash usullari haqida ham batafsil ma’lumot berilgan. Musiqiy ijodkorlikni rivojlantirishda improvizatsiya (erkin musiqiy ifoda) metodining ahamiyati katta. Nargiza Ulug‘bek qizi Ochilova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 320 324 Yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlashda suitsidal xulqni oldini olish omillari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7557 Ushbu maqolada yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash jarayonida suitsidal xulq-atvorni oldini olish omillari va mexanizmlari tadqiq etilgan. Zamonaviy jamiyatda yoshlar orasida suitsid holatlarining ortib borishi, bu muammoning ijtimoiy-psixologik, madaniy va tibbiy jihatlari tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, oilaviy qadriyatlarni shakllantirish, yoshlar o‘rtasida psixologik bilimlarni oshirish va oilaviy munosabatlarga tayyorgarlik ko‘rish dasturlarini rivojlantirish orqali suitsidal xulq-atvor xavfini sezilarli darajada kamaytirish mumkinligi aniqlangan. Maqolada amaliy tavsiyalar va profilaktika chora-tadbirlari taklif etilgan. Shoira Davlatmuratovna Karimova Zuhra Yo‘ldosh qizi Matyoqubova Madina Abdirasulovna Madaminova Kurvanjon Ruzmatovna Ibrayimova Gulnoza Sultanbayevna Xudayberganova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 325 333 Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun musiqiy mashg‘ulotlarni tashkil etishning ilg‘or tajribalari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7558 Mazkur maqola boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun musiqiy mashg‘ulotlarni tashkil etishning ilg‘or tajribalari haqida so‘z yuritadi. Musiqa ta’limining bolalar rivojlanishidagi o‘rni va ahamiyati, shuningdek, musiqiy o‘yinlar, interaktiv mashqlar, musiqa va madaniyatni o‘rganish, musiqiy asarlar bilan tanishish, ijro etish va jamoada ishlash kabi usullar orqali musiqiy ta’limni qiziqarli va samarali tarzda olib borish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Musiqa orqali o‘quvchilarning ijodiy fikrlashini rivojlantirish, musiqiy savodxonlikni oshirish va jamoaviy ruhni shakllantirishga alohida e’tibor qaratilgan. Ma’mura Qandiyor qizi Rajabova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 334 338 Bolalarda musiqiy eshitish qobiliyatini rivojlantirishda psixologiyaning o‘rni https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7559 Ushbu maqola bolalarda musiqiy eshitish qobiliyatini rivojlantirishda psixologiyaning o‘rni haqida batafsil ma’lumot beradi. Musiqa inson hayotida muhim rol o‘ynaydigan faoliyat bo‘lib, bolalarda uning rivojlanishi nafaqat tovushlarni eshitish, balki mantiqiy tahlil qilish, hissiy va kognitiv jarayonlarni o‘z ichiga oladi. Maqolada musiqiy eshitish qobiliyatining asosiy elementlari, musiqaning bolalarga psixologik ta’siri va musiqiy ta’limda psixologik yondashuvlar haqida so‘z yuritiladi. Shuningdek, musiqaning bolalar rivojlanishiga, ularning ruhiy holatiga, hissiy va ijtimoiy ko‘nikmalariga qanday ta’sir qilishi tahlil qilinadi. Musiqa ta’limi va interaktiv yondashuvlar orqali bolalar musiqiy qobiliyatlarini rivojlantiradi va ularning umumiy rivojlanishiga katta hissa qo‘shadi. Maqola psixologiya va musiqa o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni o‘rganishga va bolalar tarbiyasida musiqa ta’limining ahamiyatini tushuntirishga qaratilgan. Malika Abduraupovna Ravshanova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 339 343 Bolalar xor jamoalarini tashkil etishda innovatsion usullardan foydalanish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7560 Ushbu maqolada bolalar xor jamoalarini tashkil etishda innovatsion usullar, texnologiyalar va kreativ pedagogik yondashuvlar ko‘rib chiqilgan. Bolalar musiqiy ta’limining samarali bo‘lishi uchun yangi texnologiyalardan, interaktiv ta’lim platformalaridan, multimedia yondashuvlaridan va kreativ metodlardan foydalanish zarurligi ta’kidlangan. Xor jamoalarini tashkil etishda onlayn mashg‘ulotlar, mobil ilovalar, musiqiy dasturlar va gamifikatsiya kabi innovatsion usullar bolalarga musiqani o‘rganish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qiladi. Shuningdek, bolalarning musiqiy qobiliyatlarini rivojlantirishda ko‘p madaniyatli yondashuv va ustozlar bilan hamkorlikning ahamiyati yoritilgan. Sitora Samadjon qizi Saidjonova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 344 348 Umumta’lim maktab o‘quvchilarida musiqa san’atiga qiziqishni oshirishning pedagogik texnologiyalari: nazariy va amaliy asoslari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7561 Ushbu maqolada umumta’lim maktablari o‘quvchilarida musiqa san’atiga qiziqishni oshirishning pedagogik texnologiyalari, nazariy va amaliy asoslari tahlil qilinadi. Musiqa ta’limining nazariy jihatlari, estetik, psixologik, ijtimoiy va didaktik yondashuvlar asosida rivojlantirilgan. Amaliy asoslar doirasida o‘quvchilarda musiqa san’ati bilan qiziqishni oshirish uchun qo‘llaniladigan metodlar, usullar va pedagogik texnologiyalar ko‘rib chiqiladi. Maqolada musiqa o‘qituvchilarining roli, interaktiv usullar, kompyuter texnologiyalari va musiqa festival va tadbirlarining ahamiyati alohida ta’kidlanadi. Yondashuvlarning barchasi o‘quvchilarda estetik va ijodiy salohiyatni rivojlantirishga qaratilgan. Akobir Abdukarim o‘g‘li Soliyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 349 354 Neyrografika mashg‘ulotlari orqali ongosti muammolarini yechish va maqsadga erishish usullari tadqiq etish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7562 Ushbu maqolada insonlar o‘zida sodir bo‘layotgan agressiv holatlar muammolarni hal qilish va ongosti fikrlarini ijobiyga o‘zgartirish, orzu va maqsadga erishish haqida va odamlar oddiy tasvirlar orqali o‘zlarining ichki dunyolari qo‘rquv, baxt, hissiyotlarini neyrografik tasvirlar orqali namoyon qilishlari haqida fikr yuritilgan. Har qanday inson neyrografik tasvirlarini yarata olishi muhimi ishonch bo‘lishi kerakli haqida tushunchalar berilgan. Odamlar turli xil tasvirlarni chizish orqali yaratar ekan, niyat kuchi muhim ahamiyatga ega ekanligi haqida aytib o‘tilgan. Har bir inson hayotni tur xil ranglardan foydalanish orqali muammolarini neyrografik tasvirlar orqali bartaraf etish mumkinligi va bu soxani ishlab chiqgan rassom va psixolog Pavel Piskarev haqida fikrlar yuritilgan. Diyora Ahmadjonova Azimaxon Odiljon qiz Kamolova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 355 360 Sibelius dasturida musiqa o‘qitish jarayonini modernizatsiya qilish: interaktiv darsliklar yaratishning innovatsion metodikasi https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7563 Ushbu maqola Sibelius dasturida musiqa o‘qitish jarayonini modernizatsiya qilish va interaktiv darsliklar yaratishning innovatsion metodikasini o‘rganadi. Maqolada Sibelius dasturining musiqa ta’limidagi roli, uning imkoniyatlari, interaktiv darsliklar yaratish metodikasi va bu metodikaning o‘quvchilarga ta’siri ko‘rib chiqiladi. Interaktiv darsliklar yordamida o‘quvchilar musiqa kompozitsiyalarini yaratish, notalarni tahlil qilish va o‘z ijrolarini baholash orqali ko‘nikmalarini rivojlantiradilar. Shuningdek, Sibelius dasturining avtomatik tahlil qilish va tahrir qilish imkoniyatlari musiqiy o‘qitishning samaradorligini oshiradi. Maqolada o‘quvchilar va o‘qituvchilarga foydali bo‘lishi mumkin bo‘lgan metodik yondashuvlar va texnologiyalar taqdim etiladi. Mirxon Baxodir o‘g‘li Toshev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 361 366 Zo‘ravonlikdan holi maktab https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7564 Ushbu maqolada maktablardagi zo‘ravonlik turlari, uning o‘quvchilarga va ta’lim jarayoniga salbiy ta’siri, shuningdek, zo‘ravonlikning oldini olish va xavfsiz ta’lim muhitini yaratish strategiyalari yoritilgan. Tamara Yuldashevna Ruzimova Sharafat Kurbannazirovna Abdullayeva Iroda Atabekovna Yusupova Nilufar Bazarbayevna Masharipova Iroda Baxtiyarovna Djumaniyazova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 367 372 O‘smir o‘quvchilarda musiqiy qiziqish va did shakllanishining psixologik jihatlari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7565 Mazkur maqolada o‘smir o‘quvchilarda musiqiy qiziqish va did shakllanishining psixologik jihatlari tahlil qilingan. O‘smirlik davri - insonning shaxsiyatining shakllanishi va o‘zini ifodalash ehtiyojining kuchayishi davri bo‘lib, musiqaning bu jarayonga ta’siri katta ahamiyatga ega. Musiqa o‘smirlarga ruhiy holatini anglash, ijtimoiy guruhlarni shakllantirish va o‘z hissiyotlarini ifodalashda yordam beradi. O‘smirlarning musiqiy didi ularning shaxsiy rivojlanishi, ijtimoiy adaptatsiyasi va psixologik holatiga ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, musiqiy tarbiya va musiqaga bo‘lgan qiziqishning o‘smirlar hayotidagi roli muhim ekani ta’kidlangan. Shaxrom Alisherovich Zulfiqorov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 373 377 Sharq va G‘arb san’atining bir - biriga o‘xshashligi va farqi, o‘zaro musiqiy - nazariy bilimlar almashinuvi https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7566 Ushbu maqolada Sharq va G‘arb san’atining o‘xshash va farqli jihatlari, shuningdek, musiqiy-nazariy bilimlar almashinuvi haqida so‘z yuritiladi. Sharq va G‘arb san’ati asrlar davomida o‘ziga xos tarzda shakllangan bo‘lib, ularning musiqiy yo‘nalishlari ham o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Biroq, madaniyatlararo aloqalar tufayli Sharq va G‘arb musiqasi o‘zaro ta’sir ko‘rsatib, bir-biridan foydali jihatlarni olgan. Sharq va G‘arb san’ati o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lishiga qaramay, ularning musiqiy an’analari o‘zaro ta’sir etib kelgan. Musiqiy-nazariy bilimlarning almashinuvi madaniy uyg‘unlikka olib kelib, turli millatlar musiqasining boyishiga sabab bo‘lmoqda. Kelajakda ham bu jarayon davom etishi va yanada yangi musiqiy shakllarning yuzaga kelishiga xizmat qilishi shubhasizdir. Dilshodjon Doniyor o‘g‘li Davronov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 378 382 Интеграция музыкального анализа и исполнительской интерпретации при изучении произведений на фортепиано в музыкальных школах https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7567 Статья посвящена важности интеграции музыкального анализа и исполнительской интерпретации при изучении фортепианных произведений в музыкальных школах. В работе рассматриваются основные аспекты музыкального анализа, такие как гармония, ритм, форма и мелодия, и их роль в формировании правильной интерпретации произведений. Подчеркивается, что музыкальный анализ служит основой для глубокого восприятия произведения и помогает музыканту раскрыть его эмоциональный и смысловой контекст. В статье также обсуждаются методы интеграции анализа и интерпретации на практике, такие как пошаговый разбор произведения, исследование темпа и динамики, а также историко-стилевые исследования. Наргиза Гайратовна Абдуллаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 383 388 Musiqa ta’limida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7568 Maqolada musiqa ta’limida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) o‘rni va imkoniyatlari muhokama qilinadi. AKT yordamida musiqa o‘qitish jarayonini samarali tashkil etish, o‘quvchilarning ijodiy imkoniyatlarini kengaytirish va o‘rganish samaradorligini oshirish mumkin. Maqolada multimedia vositalari, onlayn resurslar, musiqa dasturlaridan foydalanish, shuningdek, AKTni joriy etishdagi mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rsatilgan. Shuningdek, kelajakdagi istiqbollar, masalan, sun’iy intellekt, virtual haqiqat va mobil ilovalar yordamida musiqa ta’limini yanada rivojlantirish imkoniyatlari keltirilgan. Iroda G‘olibjon qizi Abduhakimova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 389 394 Проблемы в формировании голосового аппарата, вокальной постановке голоса у учащихся юношеского возраста музыкальной школы https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7569 Статья посвящена проблемам формирования голосового аппарата и вокальной постановки у учащихся юношеского возраста музыкальных школ. Рассматриваются основные физиологические, психологические и педагогические трудности, с которыми сталкиваются подростки в процессе вокального обучения. В статье анализируются проблемы, связанные с изменениями в голосе в период полового созревания, недостаточной подготовленностью к вокальной нагрузке, отсутствием индивидуального подхода и психологическими барьерами. Также уделено внимание роли педагога в процессе корректного формирования вокальной техники и подборе репертуара, соответствующего возрастным возможностям учащихся. Сати Вахидовна Ваитова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 395 400 Компьютерная графика и ИИ как средство развития когнитивных навыков у детей дошкольного возраста https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7570 В данной работе рассматриваются возможности применения компьютерной графики и технологий искусственного интеллекта для развития когнитивных навыков у детей дошкольного возраста. Анализируются ключевые аспекты использования цифровых инструментов, таких как интерактивные визуализации, адаптивные обучающие программы и игровые методики, направленные на повышение внимания, памяти и логического мышления детей. Особое внимание уделяется интеграции данных технологий в образовательный процесс с учетом специфики дошкольного образования и доступности оборудования в условиях Узбекистана. В статье предоставляются результаты экспериментального исследования, проведенного в дошкольном учреждении, демонстрирующие эффективность предложенной методики. Оценивается степень вовлеченности детей и педагогов в процесс обучения, а также выявляются преимущества и возможные ограничения использования компьютерной графики и ИИ в дошкольном образовании. На основе полученных данных формулируются практические рекомендации по внедрению данных технологий в образовательную среду, учитывая технические и методические аспекты их использования. Диана Александровна Пак Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 401 407 Технологии искусственного интеллекта как средство формирования цифровой компетентности будущих педагогов дошкольного образования https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7571 В данной работе рассматривается проблема формирования цифровой компетентности будущих педагогов дошкольного образования с использованием технологий искусственного интеллекта. Анализируются современные цифровые инструменты, которые могут быть интегрированы в образовательный процесс, а также выявляются основные трудности, возникающие при их внедрении. Особое внимание уделяется адаптивному обучению, чат-ботам, виртуальным помощникам и цифровым лабораториям, позволяющим индивидуализировать процесс подготовки студентов. В исследовании предоставляются результаты апробации разработанной методики в Джизакском педагогическом университете, оценивается её эффективность и выделяются ключевые аспекты, влияющие на успешность применения искусственного интеллекта в педагогическом образовании. Диана Александровна Пак Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 408 412 Художественная миниатюра - особый вид изобразительного искусства https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7572 В данной статье речь идёт о одна из ранних и наиболее популярных работ художника Махмуд Музаххиба «Портрет Навои». В статье была сделана попытка охарактеризовать своеобразие изображения миниатюры в «Бабурнаме» реальных исторических лиц. Жалолиддин Жамолиддин угли Рахматов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 413 417 Mетодика обучения иллюстраций для художественных произведений на занятиях изобразительного и прикладного искусства https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7573 В данной статье речь идёт о Гератской миниатюре последней четверти XV век и взаимоотношениях крупных представителей, государственных деятелей Алишера Навои и Хусейна Байкары. Жалолиддин Жамолиддин угли Рахматов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 418 422 Развитие психодиагностической компетентности будущих педагогов в образовательном процессе https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7574 В данной работе рассматривается проблема развития психодиагностической компетентности будущих педагогов в образовательном процессе. Анализируются основные трудности, с которыми сталкиваются студенты педагогических вузов при освоении психодиагностических методов, а также представлены современные подходы к формированию данной компетентности. В статье предоставляется обзор результатов проведённого исследования, в ходе которого выявлены положительные аспекты внедрения данной методики в образовательный процесс. Анализируются преимущества использования цифровых технологий и интерактивных методов обучения для развития психодиагностических навыков у студентов. Полученные данные свидетельствуют о высокой эффективности предложенного подхода, что подтверждается улучшением показателей психодиагностической компетентности у будущих педагогов. Замира Саидкуловна Мустафаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 423 426 Развитие психодиагностической компетентности будущих педагогов методы и технологии https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7575 В данной работе рассматриваются вопросы формирования психодиагностической компетентности будущих педагогов с использованием современных методов и технологий. Анализируются основные трудности, с которыми сталкиваются студенты при освоении психодиагностических инструментов, а также выявляются причины недостаточной подготовки в данной области. Представляется методика анализа индивидуальных психолого-педагогических карт обучающихся, позволяющая развивать навыки интерпретации данных и адаптации образовательных стратегий к индивидуальным особенностям детей. В статье предоставляются результаты проведённого исследования, демонстрирующие эффективность внедрения предложенной методики в образовательный процесс. Замира Саидкуловна Мустафаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 427 431 Развитие психодиагностической компетентности будущих педагогов в условиях цифровизации https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7576 В данной работе рассматривается проблема развития психодиагностической компетентности будущих педагогов в условиях цифровизации образования. Анализируются современные подходы к использованию цифровых технологий в психодиагностической практике, а также выявляются ключевые аспекты их внедрения в образовательный процесс. Особое внимание уделяется цифровой кейс-методике, позволяющей эффективно формировать навыки диагностики и анализа психолого-педагогических данных у студентов педагогических специальностей. Предоставляется сравнительный анализ эффективности традиционных и цифровых методов психодиагностики, основанный на результатах проведенного исследования. Рассматриваются преимущества и возможные недостатки использования цифровых инструментов, а также их влияние на профессиональную подготовку будущих педагогов. Замира Саидкуловна Мустафаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 432 436 Akademik qo‘shiqchilik ko‘nikmalarini shakllantirishda vokal qo‘shiqchiligini o‘rgatishda qo‘llaniladigan metodlar va usullar https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7577 O‘zbek madaniyatining tarixiy tajribasi asosida shakllangan o‘zbek musiqa ta’limi an’analari bugungi kunda o‘ziga xos ijtimoiy-madaniy xususiyatlarga ega bo‘lmoqda. Har bir yangi avlod hayotida yangilanib turadigan bu an’analar ma’naviy-axloqiy qadriyatlar majmui, xalqning madaniy universalligi bo‘lib, o‘zbek ta’limining yashash tarzini, uning ijtimoiy-madaniy faoliyati usullarini ifodalaydi, vokal qo‘shiqchiligini o‘rgatishda turli metod va usullar qo‘llaniladi. Vokal qo‘shiqchiligini o‘rgatish murakkab jarayon bo‘lib, unda nafaqat texnik, balki hissiy va ijodiy jihatlar ham e’tiborga olinadi. Vokal o‘qitish metodlari talabalar ovozini to‘g‘ri shakllantirish, nafas olish texnikasi, intonatsiya va emotsional ifodani rivojlantirishga qaratilgan. Nafisa Nasretdinova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 437 442 Buxoro ixtisoslashgan san’at maktabi o‘quvchilariga vokal qo‘shiqchiligini o‘rgatishda qo‘llaniladigan metodlar va usullar https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7578 Vokal qo‘shiqchiligini o‘rgatishda turli metod va usullar qo‘llaniladi. Nafas olish texnikasi, ovozni isitgich mashqlari, diktsiyani rivojlantirish, diapazonni kengaytirish, emotsional ifoda va akustik tahlil qilish - bularning barchasi o‘quvchilarning vokal mahoratini oshirishga xizmat qiladi. Doimiy mashq va sabr bilan har bir talaba o‘z ovoz imkoniyatlarini rivojlantirib, yuksak darajaga erishishi mumkin. Vokal san’ati insonning ovoz vositasida musiqa yaratish mahoratini o‘z ichiga oladi. Vokal qo‘shiqchiligini o‘rgatish murakkab jarayon bo‘lib, unda nafaqat texnik, balki hissiy va ijodiy jihatlar ham e’tiborga olinadi. Vokal o‘qitish metodlari talabalar ovozini to‘g‘ri shakllantirish, nafas olish texnikasi, intonatsiya va emotsional ifodani rivojlantirishga qaratilgan. Nafisa Nasretdinova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 443 449 Психологик тадқиқотларда буллинг муммосининг гендер тахлили https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7579 Мақолада сўнги йилларда буллинг муаммоси жамоатчиликни ташвишга солаётган муаммолардан бири эканлигига эътибор қаратилган. Дунё мактабларида руй бераётган турли безориликлар va ўқувчиларнинг бундай зўравонликларнинг қурбони сифатида психикасида рўй бераётган муаммоларга урғу берган бўлиб, буллинг ходисасининг бевосита иштирокчилари сифатида кўпроқ қайси жинс вакиллари иштирок этиши масаласи ёритилган. Д.Д.Ориббоева Н.Б.Каримова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 450 454 Особенности проявления функциональной асимметрии у детей среднего школьного возраста в условиях начального обучения плаванию https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7580 В статье рассматриваются особенности проявления функциональной асимметрии у детей среднего школьного возраста в процессе начального обучения плаванию. Функциональная асимметрия, выражающаяся в доминировании одной из парных конечностей и органов чувств, является фундаментальным свойством нервной системы человека и влияет на различные аспекты двигательной деятельности. В контексте обучения плаванию, требующего скоординированных движений обеих сторон тела, проявление функциональной асимметрии может оказывать как положительное, так и отрицательное влияние на процесс освоения техники плавания. В статье представлены результаты теоретического анализа литературы, рассматривающие влияние функциональной асимметрии на моторное обучение, координацию движений и адаптацию к водной среде у детей среднего школьного возраста, начинающих заниматься плаванием. Подчеркивается важность учета индивидуальных особенностей функциональной асимметрии при разработке методик начального обучения плаванию, направленных на оптимизацию процесса обучения и повышение эффективности тренировочного процесса. Мохларой Музаффар қизи Рузиева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 455 461 Sibelius dasturi yordamida musiqa ta’limini raqamlashtirish: zamonaviy interaktiv o‘quv qo‘llanmalar yaratish usullari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7581 Ushbu maqola Sibelius dasturidan foydalanib, musiqa ta’limida zamonaviy interaktiv o‘quv qo‘llanmalarni yaratish usullarini o‘rganadi. Maqolada musiqa ta’limini raqamlashtirish zarurati, Sibelius dasturining imkoniyatlari, interaktiv o‘quv qo‘llanmalarni yaratish bosqichlari va ularning ta’lim jarayoniga qo‘shgan hissasi tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, Sibelius dasturi yordamida yaratilgan o‘quv qo‘llanmalar talabalarning nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarini oshirishda samarali vosita bo‘lib xizmat qilishi aniqlangan. Maqola musiqa o‘qituvchilari, ta’lim muassasalari va musiqa sohasidagi mutaxassislar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, raqamli ta’lim muhitini yaratishda amaliy yordam beradi. Mirxon Baxodir o‘g‘li Toshev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 462 467 Korxonalar moliyaviy resurslarini shakllantirish amaliyotini takomillashtirish https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7582 Moliyaviy resurslarni shakllantirish korxona barqarorligi va rivojlanishining hal qiluvchi jihati hisoblanadi. Moliyaviy resurslarni samarali boshqarish korxonalarga iqtisodiy noaniqliklarni bartaraf etish, innovatsiyalarga sarmoya kiritish va raqobatbardoshlikni oshirish imkonini beradi. Ushbu maqolada kapital tuzilmasini optimallashtirish, moliyaviy rejalashtirish, risklarni boshqarish va texnologik yutuqlarni o‘z ichiga olgan moliyaviy resurslarni shakllantirishga ta’sir qiluvchi asosiy omillar o‘rganiladi. Shuningdek, u hukumat siyosati va barqaror moliyaviy amaliyotlarning korxonalarni moliyalashtirish strategiyalariga ta’sirini o‘rganadi. Tadqiqot uzoq muddatli biznesning barqarorligini ta’minlash uchun rivojlanayotgan bozor sharoitlari va iqtisodiy tebranishlarga mos keladigan moslashuvchan moliyaviy strategiyalarning ahamiyatini ta’kidlaydi. Dilnoza Bakhtiyarovna Tadjibekova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 468 475 Milliy iqtisodiyotda kichik va o‘rta biznesni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning nazariy asoslari https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7583 Kichik va o‘rta biznesni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash iqtisodiy o‘sishning muhim omillaridan biridir. Samarali davlat siyosati orqali kichik va o‘rta biznesga moliyaviy va institutsional yordam ko‘rsatish nafaqat biznesning rivojlanishiga, balki butun iqtisodiyotning barqarorligiga xizmat qiladi. Shu bois, kichik va o‘rta biznes uchun qulay biznes muhitini yaratish va innovatsion yondashuvlarni keng joriy etish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lishi lozim. Kichik va o‘rta biznes har qanday mamlakat iqtisodiyotining asosiy tayanchlaridan biri bo‘lib, ish o‘rinlarini yaratish va innovatsiyalarni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Shuning uchun ham davlat tomonidan kichik va o‘rta biznesni qo‘llab-quvvatlash strategik ahamiyat kasb etadi. Xadicha Muxammad qizi Rustamova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 476 482 Экономические меры поддержки молодых предпринимателей со стороны государства https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7584 В данной работе рассматриваются экономические меры государственной поддержки молодых предпринимателей, направленные на развитие малого и среднего бизнеса среди молодежи. Анализируются ключевые проблемы, с которыми сталкиваются начинающие предприниматели, такие как ограниченный доступ к финансированию, нехватка опыта и знаний в сфере бизнеса. Особое внимание уделяется методике бизнес-инкубаторов, которая предоставляет молодым предпринимателям образовательные программы, менторскую поддержку, а также доступ к грантам и инвестициям. В исследовании представлены результаты анализа эффективности данной методики, демонстрирующие ее положительное влияние на устойчивость и развитие молодежных стартапов. Рассматриваются ключевые аспекты долгосрочного успеха предприятий, участвующих в программах бизнес-инкубаторов, а также выявляются возможные недостатки и ограничения. Полученные выводы подтверждают значимость комплексного подхода к поддержке молодых предпринимателей и необходимость дальнейшего совершенствования существующих механизмов государственной помощи. Озода Шухрат кизи Абдухамидова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 483 486 Descriptive, explanatory, and fundamental linguistic theories https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7585 Linguistic theories provide the foundation for understanding language structure, acquisition, and use. This article explores the three primary linguistic theories: descriptive, explanatory, and fundamental linguistics. It outlines their definitions, applications, and interrelations, providing a comprehensive overview of how these theories contribute to our understanding of language. By analyzing contemporary research and theoretical frameworks, this study highlights the importance of each approach in linguistic inquiry. Durdona Khamidova Laura Sabankulova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 487 491 The Importance of Developing Digital Literacy Skills in Optimizing the Professional Competence of Future Foreign Language Teachers https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7586 This article explores the critical role that digital technology skills play in shaping the professional competence of future foreign language teachers. As education becomes increasingly digitized, proficiency in digital tools is essential for modern teaching. The article delves into the necessity of including digital literacy in teacher training programs, emphasizing its potential to enhance student engagement, facilitate interactive learning environments, and improve teaching effectiveness. Through mixed-method research, this study provides insights into the current digital competencies of future foreign language teachers and offers practical recommendations for developing these skills. The research also highlights examples of how digital tools, such as language learning apps and learning management systems (LMS), are already being integrated into the teaching practices of future educators. Umida Jumaeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 492 496 Роль публицистики Шарафа Рашидова в развитии русско-узбекских общественно-культурных связей https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7587 В данной работе рассматривается публицистическое наследие Шарафа Рашидова как значимый фактор развития русско-узбекских общественно-культурных связей. Анализируются ключевые аспекты его публицистики, включая темы национальной идентичности, межкультурного взаимодействия и популяризации узбекской культуры. Особое внимание уделяется методике интегративного анализа, которая позволяет выявить стилистические и содержательные особенности его текстов. Представляются результаты исследования, демонстрирующие влияние его публицистики на общественное сознание и культурное сотрудничество между народами. В ходе исследования предоставляется сравнительный анализ публицистики Рашидова и работ его современников, что позволяет определить его уникальный вклад в развитие гуманитарного диалога. Айнур Ибодуллаевна Суярова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 497 501 Публицистика Шарафа Рашидова как фактор укрепления русско-узбекских общественно-культурных связей https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7588 В данной работе рассматривается публицистическое наследие Шарафа Рашидова как фактор укрепления русско-узбекских общественно-культурных связей. Анализируются его произведения, в которых затрагиваются вопросы межнационального взаимодействия, сохранения культурного наследия и формирования взаимопонимания между народами. Особое внимание уделяется сравнительно-аналитическому методу изучения его публицистики, позволяющему выявить ключевые аспекты его идейного наследия. В статье предоставляется обзор результатов исследования, демонстрирующий влияние публицистики Рашидова на формирование позитивного отношения к русско-узбекскому культурному сотрудничеству. Айнур Ибодуллаевна Суярова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-03-30 2025-03-30 6 3 502 505