https://openscience.uz/index.php/sciedu <p>The scientific journal "Science and Education" is an open-access journal and the main task of the journal is to highlight the achievements, problems, and prospects of science and education, in particular, the history and stages of development of science and education in Uzbekistan, development paths, scientists who have made a great contribution to science and education in Central Asia, as well as in world science and education. Also the goal of the scientific journal "Science and Education" is to inform the scientific community about the problems of improving research and innovation in this area, to further increase the interest of the younger generation in science and education, and to express the scientific views of experts and scientists.</p> Open Science LLC en-US Science and Education 2181-0842 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7954 В данной статье рассмотрены элементы комбинаторики -размещения, перестановки и сочетания, а также их повторяющиеся и неповторяющиеся формы. Каждое понятие связано с теорией вероятностей и проиллюстрировано примерами. Кроме математических вычислений, приведены 1также программные реализации. Представленные методы имеют важное значение как в прикладных, так и в теоретических задачах математики, включая моделирование случайных процессов. O.Пулатов Ш.Хамитов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 9 11 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7955 Splenektomiya gematologiya klinikalarida eng ko‘p bajariladigan Annotatsiya:jarrohlik aralashuvdir. Operatsiyadan keyingi infeksiyalar nozokomial pnevmoniya infeksion kasalliklar tarkibida yetakchi o‘rinni egallaydi. To‘g‘ri tanlangan yondashuv va splenektomiyaning barcha bosqichlarini sinchkovlik bilan bajarish qon kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarda asoratlar xavfini kamaytiradi. Splenektomiya nasliy gemolitik anemiya (NGA), autoimmun gemolitik anemiya (AIGA), gipoplastik anemiya (GA), qisman qizil qon hujayralari aplaziyasi (QQQA), surunkali miyeloproliferativ kasalliklar (SMK), surunkali limfoproliferativ kasalliklar (SLK), idiopatik trombotsitopenik purpura (ITP) va boshqalarni o‘z ichiga olgan qon kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarning keng doirasi uchun asosiy davolash usuli hisoblanadi. Operatsiyadan oldingi tayyorgarlik alohida ahamiyatga ega bo‘lib, anemiyaning og‘irligini kamaytirish, gemolitik krizni boshqarish; yetarli kortikosteroid terapiyasi; gipokalemiyani tuzatish; yallig‘lanishli asoratlarni davolash gemorragik asoratlarni davolash va gipovolemiyani bartaraf etishga qaratilgan. Feruza Xaydarovna Mamatkulova Xabibullo Нalimov Otabek Norbekov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 12 17 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7956 Bugungi kunga qadar xalqaro ilmiy adabiyotlarda innovatsion himoya muhit modullarining kattalardagi gematologik bemorlarda infeksiyalar spektri va xususiyatlariga ta’siri haqida hech qanday ma’lumot nashr etilmagan. Gemoblastozlar bilan bemorlarda mikobakterioz umumiy aholiga qaraganda tez-tez uchraydi (sil kasalligi 1,7 dan 16% gacha, sil bo‘lmagan mikobakterioz-0,4-10%). Gematopoetik o‘simlar uchun sitostatik terapiya, ayniqsa, davolashning dastlabki bosqichlarida 80% yoki undan ko‘p chastotali yuqumli asoratlarning yuqori xavfi bilan bog‘liq. Infeksion ehtimolini aniqlaydigan asosiy omillar sitostatik davolanishdan keyin neytropeniyaning chuqurligi va davomiyligidir. Mutlaq neytrofillar soni 0,6-1,0 x 10x9 /L dan pastga tushganda, og‘ir yuqumli asoratlarning chastotasi, isitma davomiyligi, antibiotik terapiyasining davomiyligi va ko‘lami oshadi [6]. Agar chuqur neytropeniya 5 haftadan ortiq davom etsa, yuqumli asoratlarning chastotasi 90% ga yaqinlashadi. 10 kun yoki undan ko‘proq vaqt davomida 0,6 x 10x9 / L dan kam neytrofillar soni gematopoetik o‘smalari bo‘lgan bemorlarda og‘ir yuqumli asoratlarning yuqori ehtimolini aniqlaydigan asosiy chegara qiymati hisoblanadi. Feruza Xaydarovna Mamatkulova Shaxrizoda Xayrullayeva Samariddin Oqmirzayev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 18 23 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7957 Miyelodisplastik sindromlar (MDS) - bu miyeloid naslning gematopoezidagi anomaliyalar bilan tavsiflangan kasalliklar guruhidir. Ushbu anomaliyalar natijasida yetuk qon hujayralarini ishlab chiqarish qobiliyati qisman saqlanib qoladi, lekin ba’zi turlari yetilmaydi va hujayralarning o‘zi o‘zgaradi. MDS bilan og‘rigan bemorlarning sezilarli qismi bir muncha vaqt o‘tgach, odatda bir necha oydan bir necha yilgacha o‘tkir miyeloid leykemiyani rivojlantiradi. MDS ba’zan “preleykemiya” deb ham ataladi va ilgari “past darajadagi leykemiya”, yoki “harakatsiz leykemiya” atamalari ham ishlatilgan. Bu suyak iligidagi blast hujayralarining tarkibi bilan bog‘liq: agar 20% dan ortiq (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tasnifiga ko‘ra) yoki 30% dan ortiq (Fransiya-Amerika-Britaniya FAB tasnifiga ko‘ra) bo‘lsa, biz miyeloid leykemiya haqida gapiramiz, ammo agar ularning darajasi chegaradan past bo‘lsa, MDS tashxisi qo‘yilishi mumkin. Feruza Xaydarovna Mamatkulova Murodjon Anvarov Jamshid Gadayev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 24 30 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7958 Jangovar harakatlar davrida tabiatni hisobga olish masalasi harbiy strategiya va taktikada muhim o‘rin tutadi. Hududning relyefi, iqlim sharoitlari, gidrografik tarmog‘i, o‘rmon va cho‘l zonalari, shuningdek, ob-havoning o‘zgaruvchanligi jangovar harakatlar samaradorligiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shu bois harbiy amaliyotda tabiiy sharoitlarni chuqur o‘rganish, qo‘shinlarning joylashuvi va harakatlanish yo‘nalishlarini to‘g‘ri belgilash, moddiy-texnik ta’minotni tashkil etishda tabiat omillarini hisobga olish zarur. Mazkur tadbirlar jangovar tayyorgarlikni oshirish, qo‘shinlarning jang maydonidagi harakatchanligini ta’minlash va talafotlarni kamaytirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Yorqinoy Yuldashevna Rozimova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 31 40 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7960 Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети Жалолбек Одилбекович Жуманиёзов Насиба Муминовна Ибрагимова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 41 50 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7962 Ушбу мақолада Хоразм вилоятининг ўртача шўрланган тупроқларида етиштирилаётган бўёқдор рўян ва қалампир ялпиз каби илдизпояли доривор ўсимликларнинг ўсиши, ривожланиши ва интродукцион баҳоланиши бўйича илмий-тадқиқот натижалари ҳақида фикр юритилган. Ўрганилаётган илдизпояли доривор ўсимлик бўёқдор рўян илдизпоялари Хоразм вилоятининг ўртача шўрланган тупроқлари шароитида яхши ўсиб ривожланиши, шунингдек, иккинчи ва учинчи йиллари ҳам ўсимликнинг бўйи, асосий поянинг баландлиги, илдиз узунлиги ва майда илдизпоялар сони ҳамда ҳосилдорлиги юқори бўлиши қайд қилинди. Қалампир ялпиз илдизпоялари эса биринчи йили ўртача шўрланган тупроқларга унчалик мослаша олмагани, бироқ, иккинчи ва учинчи йилларида ўзининг адаптатив хусиятларини намоён қилиши аниқланди. Жалолбек Одилбекович Жуманиёзов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 51 62 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7964 В данной статье рассматриваются физические принципы и акустические процессы, лежащие в основе звукообразования в различных типах музыкальных инструментов. Анализируются механизмы возникновения звука в струнных, духовых и ударных инструментах с точки зрения волновой физики, аэродинамики и теории колебаний. Особое внимание уделено роли резонансных явлений, влиянию материалов на акустические свойства инструментов и современным методам исследования музыкальной акустики. Статья представляет комплексный подход к изучению физических основ музыкального звука, объединяя классические принципы акустики с современными технологиями моделирования и анализа. Материал будет полезен студентам физических и музыкальных специальностей, инженерам-акустикам, мастерам музыкальных инструментов и всем, интересующимся научными основами музыки. Жавохир Набижонович Тожибоев Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 63 69 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7967 Данная статья исследует применение геометрических принципов к анализу музыкальной формы в различных стилевых направлениях. Работа представляет комплексный подход к изучению структурных закономерностей музыкальных произведений через призму математических и геометрических моделей. В исследовании рассматриваются особенности пространственной организации музыкального материала в барочной полифонии, классической сонатной форме, романтических циклических произведениях и современных композициях XX-XXI веков. Илёс Хусанбоевич Юсупов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 70 76 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7969 Данная статья исследует комплекс методов творческой переработки музыкального мотива как основы композиционного развития. Особое внимание уделяется эволюции мотивной техники от барочных методов разработки до современных алгоритмических и компьютерных подходов к генерации музыкального материала. Исследование базируется на анализе композиционных техник в произведениях различных эпох и стилей, от полифонических обработок И.С.Баха до серийных методов А.Шёнберга и спектральных техник современных композиторов. Предлагается новая типология методов мотивной переработки, учитывающая как традиционные параметры (высота, ритм, артикуляция), так и современные звуковые характеристики (тембр, пространство, электроакустические преобразования). Шахбоз Зоҳир ўғли Муқимов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 77 88 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7959 Ushbu maqolada insoniyat taraqqiyotida XX asrning ikkinchi yarmi va XXI asr boshlarida kechayotgan global jarayonlar barcha ijtimoiy munosabatlar tizimida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining jadal sur’atlarda rivojlanishi, bugun dunyo maydonida axborot birlamchi omilga aylanishida axborot, axborot texnologiyalari, axborot xavfsizligi to‘g‘risida tushunchalar berilgan. Maxliyoxon Madaminjonovna Mirzakarimova Muhammaddilyor Diyorbek o‘g‘li Uzoqjonov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 89 93 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7961 Статья посвящена комплексному анализу процесса формирования звука на скрипке, включая технические аспекты звукоизвлечения, интонационные особенности и художественно-выразительные приемы. Рассматриваются физико-акустические основы скрипичного звука, влияние конструктивных особенностей инструмента на тембральные характеристики, а также техники правой и левой руки, определяющие качество звучания. Особое внимание уделено интонационным закономерностям скрипичного исполнительства, включая темперированный и натуральный строй, микроинтонационные нюансы и их роль в создании художественного образа. Анализируются различные штрихи, приемы звукоизвлечения и их выразительные возможности в контексте музыкальной интерпретации. Илёс Хусанбоевич Юсупов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 94 104 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7963 Artificial intelligence has emerged as one of the most influential forces shaping modern civilization, fundamentally transforming the structures of economics, culture, communication, and governance. This article explores the multifaceted impact of artificial intelligence on modern society, analyzing its technological, ethical, and philosophical implications. The discussion focuses on how artificial intelligence can enhance productivity, creativity, and decision-making in diverse fields such as healthcare, education, finance, and the arts, while addressing the societal challenges it creates, including changing employment, privacy risks, and algorithmic biases. By examining the integration of artificial intelligence into everyday life and its broader societal impact, the study highlights the need for responsible innovation and ethical frameworks that ensure that technological developments are consistent with human values. The article argues that the transformative power of AI lies not only in its technical sophistication but also in its ability to redefine human identity, interaction, and thought. It concludes that the future of AI must prioritize inclusion, sustainability, and moral responsibility, ensuring that technological advances serve the collective good and strengthen the relationship between humans and intelligent systems. Shakhzod Turanov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 105 109 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7965 Shbu maqolada tovarlarning saqlanish sharoitlari va ularning kimyoviy barqarorligi o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik tahlil qilinadi. Mahsulot tarkibida yuz beradigan asosiy kimyoviy buzilish mexanizmlari - oksidlanish, gidroliz, fotodegradatsiya, mikrobiologik o‘zgarishlar - saqlash muhitining (harorat, namlik, yorug‘lik, atmosfera) ta’sirida qanday kechishi bayon etilgan. Turli tovar toifalari (oziq-ovqat, farmatsevtik preparatlar, polimer mahsulotlar) misolida saqlash sharoitlari o‘zgarganda mahsulot sifati, xavfsizligi va foydalanish muddati qanday ta’sirlanishi ko‘rsatib beriladi. Shuningdek, maqolada zamonaviy saqlash texnologiyalari, monitoring usullari va optimal qadoqlash vositalarining roliga e’tibor qaratiladi. Ilmiy manbalar va eksperimental natijalar asosida tavsiyalar berilgan. I.E.Uzoqov A.A.Sayfiddinov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 110 113 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7966 Qovunni quritish texnologik tizimining maqsad va vazifalari shakllantirilgan va kompleks qayta ishlash texnologiyasining tahlili amalga oshirilgan. Abdusattar Jo‘rayevich Choriyev Shuxrat Qudratovich Tuxtayev Otabek Baxriddin o‘g‘li Samadov Guzal Qaxramon qizi Yodgorova Маdinaxon Baxtiyor qizi Маqsudova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 114 119 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7968 This article presents a scientific analysis of the Buddhist temple located in the ancient city of Quva, which occupies a special place among the early medieval religious architectural monuments of Uzbekistan. The study examines the form and compositional solutions of the structure based on archaeological findings, including sculptures, wall decorations, ceramics, and architectural fragments. The results show that the Quva temple functioned as a syncretic art center where the cultural traditions of India, Iran, Greco-Bactria, and local Fergana were harmoniously integrated. Its architectural design combines centralized composition, harmony of light and color, and the use of adobe and clay bricks, reflecting the fusion of local construction techniques with religious architectural requirements. The color palette and anthropological features of the sculptures indicate the localization of Buddhist art within the regional context. The research scientifically substantiates the significance of the Quva temple in the evolution of religious architecture in Uzbekistan, the system of intercultural influences, and the contemporary necessity of its conservation and museification. Boburjon Akbarovich Khaminov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 120 127 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7970 Ushbu maqola, paxsa, paxsa devorli uylar afzalligi va kamchiligi, zilzilabardoshlilik va paxsa devorli uylarning zilzilalarga chidamliligini oshirish haqida. Maftuna Akbardjon qizi Xadjibayeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 128 130 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7972 Современное музыкальное образование требует пересмотра традиционных ролей педагогов, особенно в контексте подготовки руководителей музыкальных ансамблей. В статье рассматриваются изменения в профессиональном профиле учителя музыки, акцентируется внимание на трансформации методических подходов и подчеркивается необходимость перехода от авторитарной модели преподавания к партнерской. Автор выделяет современные педагогические практики, способствующие эффективной подготовке будущих руководителей ансамблей, и предлагает новое видение роли учителя как менторa, фасилитатора и организатора образовательной среды. Собиржон Азамат угли Кучмуродов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 131 137 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7974 В статье рассматривается потенциал оркестровой подготовки как средства формирования социокультурных ценностей в процессе музыкального образования. Оркестр анализируется не только как форма коллективного музицирования, но и как уникальное образовательное пространство, где формируются ценностные установки, коммуникативные навыки, культурная идентичность и социальная ответственность. Автор акцентирует внимание на роли преподавателя в формировании у студентов уважения к культурному многообразию, истории музыкального искусства, а также к принципам совместной творческой деятельности. Обозначены основные педагогические условия, способствующие успешной реализации данной задачи. Собиржон Азамат угли Кучмуродов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 138 143 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7975 В статье рассматриваются современные тенденции развития самостоятельного и исследовательского обучения в музыкальном образовании за рубежом. Анализируются различные педагогические модели, методы и технологии, направленные на формирование у студентов способности к самостоятельной творческой и научно-исследовательской деятельности. Особое внимание уделяется интеграции исследовательских подходов в практическую и теоретическую подготовку музыкантов, а также влиянию инновационных образовательных технологий на повышение качества обучения. Обсуждаются проблемы внедрения самостоятельного обучения и перспективы его развития в контексте международного опыта. Собиржон Азамат угли Кучмуродов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 144 151 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7978 Mazkur maqolada o‘quvchilarning ijodiy fikrlashini rivojlantirishda fortepiano asarlarini to‘g‘ri tanlashning ahamiyati, bu tanlovning didaktik tamoyillari va musiqa pedagogikasidagi o‘rni yoritilgan. Fortepiano ijrochiligi orqali bolalarda nafaqat texnik ko‘nikmalar, balki estetik did, musiqiy tafakkur, emotsional sezgirlik va mustaqil mushohada qilish qobiliyati shakllanadi. Asar tanlashda yosh, daraja, shaxsiy qiziqishlar, asarning mazmuni va pedagogik maqsadlarni hisobga olish zarurligi asoslab berilgan. Tadqiqotda musiqa ta'limi jarayonida ijodiy fikrlashga yo‘naltirilgan yondashuvlar, musiqiy nutqni rivojlantirish va interpretatsiya ko‘nikmalarini shakllantirish vositasi sifatida fortepiano asarlarining roli o‘rganiladi. Sobirjon Azamat o‘g‘li Kuchmurodov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 152 157 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7971 Mazkur maqolada rubob chalishni o‘rgatish jarayonida ilg‘or pedagogik texnologiyalarni qo‘llashning samaradorligi, ularning o‘quvchi faoliyatini faollashtirishdagi o‘rni, shuningdek, milliy musiqa merosimizni o‘rganishda zamonaviy yondashuvlar orqali samarali natijaga erishish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Pedagogik jarayonga axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, interfaol usullar, modulli va muammoli ta’lim yondashuvlarining joriy etilishi rubob chalish san’atini o‘rgatishda innovatsion burilish yasashi mumkinligi asoslanadi. Maqolada amaliy misollar, metodik tavsiyalar va musiqiy ta’limdagi ilg‘or tajribalarga tayanilgan holda rubob darslarining sifatini oshirish yo‘llari yoritiladi. Anvar Ne’matilloyevich Sattorov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 158 163 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7973 Mazkur maqolada boshlang‘ich ta’lim bosqichida vokal darslarini tashkil etishning samarali metodik yondashuvlari, vokal texnikasining bolalar fiziologiyasiga mos xususiyatlari, dars jarayonining psixologik va pedagogik jihatlari yoritilgan. Shuningdek, vokal ko‘nikmalarini shakllantirishda ovozli mashqlar, nafas olish texnikasi, emotsional talqin va repertuar tanlashning o‘rni keng tahlil etilgan. Maqolada zamonaviy pedagogik texnologiyalar va interfaol metodlardan foydalanishning afzalliklari hamda o‘qituvchining vokal madaniyatni rivojlantirishdagi roli ochib berilgan. Anvar Ne’matilloyevich Sattorov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 164 169 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7976 Ushbu maqolada qo‘shiq o‘rgatish jarayonida musiqiy eshituvni rivojlantirish texnikalari, ularning didaktik va amaliy ahamiyati, bolalarda musiqiy sezgirlikni oshirishdagi o‘rni tahlil qilinadi. Musiqiy eshituv - bu vokal ijodkorlik, intonatsion aniqlik, ritmni his qilish, emotsional ifoda kabi ko‘nikmalarning poydevori bo‘lib, ayniqsa boshlang‘ich bosqichlarda uni bosqichma-bosqich rivojlantirish muhim hisoblanadi. Maqolada interfaol usullar, musiqiy o‘yinlar, zamonaviy texnologiyalar va turli auditoriyalarga mos yondashuvlar misolida musiqiy eshituvni shakllantirish bo‘yicha metodik tavsiyalar berilgan. Anvar Ne’matilloyevich Sattorov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 170 175 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7977 Mazkur maqolada fortepiano repetitsiyalarida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan (AKT) foydalanishning didaktik, texnik va pedagogik afzalliklari tahlil qilinadi. O‘quvchilarning ijrochilik ko‘nikmalarini takomillashtirish, mustaqil mashg‘ulotlarni samarali tashkil etish, eshituv madaniyati va texnik saviyani rivojlantirishda raqamli vositalarning o‘rni ochib beriladi. Shuningdek, maqolada interaktiv dasturlar, virtual sintezatorlar, notani o‘rgatish ilovalari, smart qurilmalar orqali fortepiano darslarini boyitish usullari va texnologik metodik yondashuvlar ko‘rib chiqiladi. Anvar Ne’matilloyevich Sattorov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 176 181 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7979 В статье рассматриваются систематические подходы к коррекции интонационных ошибок в скрипичном исполнительстве, особое внимание уделяется методам самостоятельной работы студентов. Анализируются типичные причины интонационных погрешностей, представлены эффективные методики их выявления и устранения. Обосновывается важность формирования навыков самоконтроля и критического анализа собственного исполнения. Рассматриваются современные технические средства, способствующие развитию интонационного слуха, а также психологические аспекты работы над чистотой интонации. Статья содержит практические рекомендации по организации самостоятельных занятий и формированию ответственного отношения к качеству интонационного исполнения. Шахбоз Зоҳир ўғли Муқимов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 182 192 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7980 Данная статья посвящена исследованию формирования движений рук и пальцев в процессе художественного исполнения на струнных инструментах, таких как скрипка. В статье рассматриваются ключевые методические подходы к улучшению координации движений, повышения точности и выразительности, а также психологические аспекты, влияющие на эффективность обучения. Исследуется роль моторной памяти и физической подготовки студентов, а также даются рекомендации по улучшению техники игры через самостоятельную практику. Шахбоз Зоҳир ўғли Муқимов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 193 198 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7981 Mazkur maqolada vokal ijrochiligining eng muhim omillaridan biri - nafasni boshqarish masalasi badiiy va texnik jihatdan tahlil etiladi. Nafasning fiziologik asoslari, uni ijro jarayonida boshqarish mexanizmlari hamda musiqiy ifoda bilan uyg‘unlikda ishlash uslublari yoritilgan. Shuningdek, vokal texnikasining rivojlanishida diafragmatik nafas, rezonans va emotsional holatning o‘zaro ta’siri o‘rganiladi. Tadqiqot xonandalarning texnik mahoratini oshirish, ijodiy ifoda imkoniyatlarini kengaytirish va vokal pedagogikasini takomillashtirishga qaratilgan. Vokal san’atida tovush sifati, barqarorlik, musiqiy ifoda va emotsional ta’sirchanlikning asosi nafasni to‘g‘ri boshqarish bilan chambarchas bog‘liqligi ko’rsatib berilgan. Zokirjon Aripjonovich Xodjiev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 199 205 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7982 Mazkur maqolada vokal ijrochiligida fonatsion jarayonlarning fiziologik asoslari, ularni nazorat qilish mexanizmlari va samarali ijro uchun zarur bo‘lgan fiziologik muvozanatni shakllantirish uslublari tahlil qilinadi. Xonandaning nafas olish, tovush hosil qilish, rezonans va artikulyatsiya jarayonlarining o‘zaro bog‘liqligi ilmiy nuqtayi nazardan yoritiladi. Shuningdek, vokal mashg‘ulotlarida fonatsion nazoratni rivojlantirishga qaratilgan zamonaviy metodlar va texnik yondashuvlar tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari vokal pedagogikasi sohasida xonandalarning fiziologik holatini optimallashtirish hamda ijrochilik sifatini oshirishga xizmat qiladi. Zokirjon Aripjonovich Xodjiev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 206 212 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7983 Данная статья исследует процессы трансформации музыкального материала в контексте различных структурных ограничений, определяющих рамки композиционного творчества. Анализируются традиционные и современные стратегии работы с ограничениями как творческими стимулами, рассматриваются методы преодоления и использования лимитирующих факторов для достижения художественных целей. Особое внимание уделяется классификации типов ограничений - от формальных и жанровых до технических и концептуальных, а также изучению способов их творческого освоения. Исследование охватывает исторические примеры, современные практики и теоретические подходы к пониманию ограничений как неотъемлемой части музыкального творчества. Илёс Хусанбоевич Юсупов Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 213 226 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7984 Данная статья исследует принципы геометрической организации музыкальной формы и роль контраста как структурообразующего элемента в эволюции композиционного мышления. Анализируется трансформация пространственно-временных концепций формообразования от классических симметричных структур до авангардных нелинейных и многомерных моделей. Рассматриваются математические и визуальные аналогии в организации музыкального материала, изучается диалектика единства и контраста как основа музыкальной драматургии. Особое внимание уделяется влиянию современных научных концепций - фрактальной геометрии, теории хаоса, топологии - на формирование новых принципов музыкальной архитектоники в произведениях авангардных композиторов. Жавохир Набижонович Тожибоев Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 227 240 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7985 Musiqadagi interaktiv kompetentsiyalar musiqachi yoki tinglovchiga an’anaviy passiv idrok etish doirasidan chiqib, musiqiy material, boshqa ijrochilar, texnologiya va tomoshabinlar bilan faol aloqada bo‘lish imkonini beradigan ko‘nikma va qobiliyatlardir. Mazkur maqolada zamonaviy musiqa ta’limida musiqiy material, ijrochi va texnologiya o‘rtasidagi faol interaktsiya orqali o‘quvchi va talabalarning musiqiy qobiliyatlarini rivojlantirish jarayonida kompetensiyaviy yondashuvning o‘rni tahlil qilinadi. Raqamli asboblar, virtual hamkorlik, audiovizual platformalar va refleksiv tahlil mexanizmlari asosida shakllanayotgan yangi musiqa o‘qitish paradigmasi ochib beriladi. Tadqiqotda “inson - texnologiya - musiqiy material” o‘zaro bog‘liqligining o‘quv motivatsiyasi, ijodkorlik va o‘zini anglashdagi ahamiyati yoritiladi. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 241 248 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7986 Данная статья исследует возможности применения геометрических моделей для анализа и создания музыкального контраста в композиционной практике. Рассматриваются теоретические основы геометрического подхода к пониманию музыкальных противопоставлений, анализируются различные типы пространственных моделей и их проекция на временную организацию музыки. Особое внимание уделяется практическим методам применения геометрических принципов в работе с контрастом, включая векторные модели, топологические структуры, фрактальные алгоритмы и многомерные пространственные концепции. Исследование демонстрирует, как математические и визуальные аналогии могут служить инструментом для систематизации, анализа и генерации контрастных отношений в музыкальной композиции. Жавохир Набижонович Тожибоев Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 249 262 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7987 Musiqada dars samaradorligi - musiqa ta’limi jarayonida belgilangan maqsad va vazifalarning qanchalik muvaffaqiyatli amalga oshirilganligini ko‘rsatuvchi ko‘rsatkichdir. Oddiy qilib aytganda, bu o‘quvchilarning dars davomida egallagan bilim, ko‘nikma va malakalarning natijasidir. Ushbu maqolada fortepiano darslarini qiziqarli tashkil etish tizimining zamonaviy pedagogik asoslari, innovatsion metodlari va o‘quvchilar motivatsiyasini oshirish texnologiyalari tahlil qilinadi. Asosiy e’tibor dars jarayonini ijodiy muhitda tashkil etish, raqamli resurslardan foydalanish va fortepiano o‘rgatishning interaktiv modellarini yaratish masalalariga qaratilgan. Maqolada ilgari surilgan g‘oyalar musiqiy ta’lim jarayoniga yangi nazariy va amaliy yondashuvlarni taklif etadi. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 263 269 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7988 Musiqadagi innovatsion usul - musiqani yaratish, ijro etish, o‘rganish yoki idrok etish jarayonini o‘zgartiradigan printsipial jihatdan yangi yondashuv yoki tizim. Innovatsion texnika - bu musiqa vositalarini, ijro texnikasini yoki ovoz ishlab chiqarishni qo‘llashning o‘ziga xos, yangi usuli. Innovatsion usullar bir nechta texnikani o‘z ichiga olishi mumkin bo‘lgan global, kontseptual g‘oyalarni anglatadi. Innovatsion usullar bir nechta texnikani o‘z ichiga olishi mumkin bo‘lgan global, kontseptual g‘oyalarni anglatadi. Mazkur maqolada fortepiano mashg‘ulotlarini tashkil etishda o‘quvchilar motivatsiyasini oshirishning zamonaviy, innovatsion usullari hamda talabalar o‘rtasida hamkorlikka asoslangan guruhli ta’lim tizimini yaratish masalalari yoritilgan. Tadqiqotda fortepiano darslarida raqamli platformalar, peer-learning (o‘zaro o‘rganish) va kooperativ ijro texnologiyalarini integratsiyalash orqali musiqiy faoliyatga bo‘lgan ichki ehtiyojni kuchaytirish imkoniyatlari tahlil qilingan. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 270 276 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7989 Pianino o‘qitishda AKTdan foydalanishga ilmiy yondashish dalillar bazasini, tadqiqotlarni o‘tkazishni, samaradorlikni o‘lchashni va texnologiyalarni oddiygina tatbiq etmaydigan, balki ularni muayyan pedagogik maqsadlarga erishish uchun birlashtiradigan usullarni ishlab chiqishni talab qiladi. Bu ilmiy yondashuvni texnologiyadan oddiy foydalanishdan ajratib turadi. Mazkur maqolada interfaol raqamli muhit, multimediya vositalari, sun’iy intellekt asosidagi o‘rgatuvchi tizimlar hamda virtual musiqa laboratoriyalarining musiqiy tafakkurga ta’sir mexanizmi yangicha yondashuv orqali yoritilgan. Shuningdek, maqolada musiqiy fikrlashni rivojlantirishda texnologiyaning shaxsiylashtirilgan o‘qitish va refleksiv ijodiy faoliyatni rag‘batlantirish imkoniyatlari ko‘rsatib berilgan. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 277 284 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7990 Mazkur maqolada boshlang‘ich ta’lim jarayonida musiqa darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etishning nazariy asoslari yoritilgan. O‘quvchilarning yosh psixologik xususiyatlari, musiqiy idrok darajasi, estetik dunyoqarashi va ijodkorlik faoliyatini rivojlantirishda interfaol yondashuvning ahamiyati tahlil qilingan. Maqolada shuningdek, musiqiy darslarni interfaol tashkil etishda o‘qituvchining kommunikativ kompetensiyasi, hamkorlik muhiti va o‘quvchilarning faol musiqiy tajribasini shakllantiruvchi nazariy model taklif etiladi. Interfaol darslar o‘quvchilar ma’lumotni shunchaki passiv tarzda o‘zlashtiribgina qolmay, balki o‘qituvchi, boshqa o‘quvchilar va o‘quv materiali bilan faol muloqotda bo‘ladigan ta’lim shaklidir. Bilimlarni o‘qituvchidan talabaga o‘tkazishga urg‘u beradigan an’anaviy yondashuvdan farqli o‘laroq, interfaol dars ikki tomonlama jarayon bo‘lib, bunda har bir ishtirokchi o‘rganishda ishtirok etadi. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 285 293 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7991 Ushbu maqolada fortepiano o‘rgatish jarayonida ijodiy muhit yaratishning pedagogik asoslari, ijodkorlik va tashabbuskorlikni rivojlantirishda zamonaviy yondashuvlar, shuningdek, o‘quvchi shaxsining mustaqil musiqiy fikrlashini qo‘llab-quvvatlaydigan innovatsion pedagogik shart-sharoitlar yoritilgan. Maqolada musiqiy tafakkurni faollashtirish, o‘qituvchi va talaba o‘rtasidagi ijodiy hamkorlik, improvizatsiya va refleksiya elementlarini o‘z ichiga olgan yangi pedagogik model taklif etiladi. Musiqada ijodiy muhitni yaratishning pedagogik shart-sharoitlari o‘qituvchilar tomonidan o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rag‘batlantirish va rivojlantirish uchun maqsadli ravishda qo‘llaniladigan chora-tadbirlar, usullar va yondashuvlar majmuidir. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 294 300 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7992 Fortepiano - bolg‘acha bilan torlarni urib ovoz chiqaradigan klaviaturali asbob. U keng assortimenti va akkordlarni erkin ishlab chiqarish qobiliyati bilan ajralib turadi. Bu keng tarqalgan musiqa asbobidir. Fortepiano chalish uchun ko‘plab tafsilotlarni yodlash kerak: notalar, akkordlar, ritmlar va dinamik nuanslar. Muntazam musiqa amaliyoti miyani rag‘batlantiradi, qisqa muddatli va uzoq muddatli xotirani yaxshilaydi. Musiqa maktabida o‘qish musiqalilik, musiqali eshitish qobiliyati, ritm tuyg‘usi, musiqiy xotira va qabul qilish qobiliyatini, empatiya qobiliyatini, obrazli va assotsiativ fikrlashni, pianino chalishning texnik usullarini egallashga o‘rgatadi. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 301 307 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7993 Ushbu maqolada fortepiano o‘qituvchisining pedagogik faoliyatida interfaol metodlardan foydalanish orqali “musiqada dizayn” kompetensiyalarini shakllantirishning nazariy va amaliy asoslari tahlil qilingan. Musiqada dizayn kompetensiyasi tushunchasi zamonaviy ijrochilikda ijodiy tafakkur, musiqiy tasvirni loyihalash, kompozitsion strukturalarni tahlil qilish va musiqiy shaklni ongli qurish ko‘nikmalarini ifodalaydi. Tadqiqotda interfaol metodlarning (klaster, aqliy hujum, keys-stadi, loyiha metodi, refleksiv tahlil) fortepiano ta’limidagi o‘rni, ularning neyropedagogik ta’siri va kreativ muhit yaratish imkoniyatlari ochib berilgan. Bir qator mualliflar musiqa o‘qitish usullarini badiiy pedagogikaning asosini tashkil etuvchi alohida guruh sifatida belgilaydilar. Madina Zokirovna Islomova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 308 313 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7994 Ushbu maqolada musiqa nazariyasi fanini o‘qitishda zamonaviy texnologik vositalardan foydalanish mexanizmlarini takomillashtirish masalalari ko‘rib chiqilgan. Raqamli texnologiyalarning tez rivojlanayotgan davrida musiqa ta’limini yanada samarali tashkil etish uchun innovatsion yondashuvlar, dasturiy ta’minot va multimediya vositalari imkoniyatlari tahlil qilingan. Maqolada an’anaviy ta’lim metodlari bilan zamonaviy texnologiyalarning integratsiyalashuvi, kompyuter dasturlari, mobil ilovalar, interfaol doskalar va onlayn platformalarning musiqa nazariyasi darslarida qo‘llanilishi ko‘rsatilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, texnologik vositalardan to‘g‘ri foydalanish talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlash, musiqa tinglash va tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantirish, o‘z-o‘zini ta’lim qilish qobiliyatlarini oshirishga yordam beradi. Shuningdek, maqolada texnologik vositalar yordamida musiqa nazariyasi fanini o‘qitishning afzalliklari, muammolari va istiqbollari, shuningdek, pedagoglar uchun amaliy tavsiyalar keltirilgan. Gulsanam Sheraliyevna Abdualimova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 314 323 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7996 This article explores the role and importance of information technologies in modern education. Information technologies play a crucial role in increasing the efficiency of the learning process, supporting individualized learning, enhancing interactivity, and expanding opportunities for distance education. The article also analyzes the challenges associated with the integration of modern technologies into education and suggests possible solutions to overcome these issues. Ulug‘bek Begali o‘g‘li Isroilov Sultonjon Malikovich Egamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 324 331 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7998 This article analyzes the role and effectiveness of digital learning platforms in modern education. It discusses how such platforms improve teaching and learning processes, enhance interactivity, and create new opportunities for both teachers and students. The article also highlights international experiences, existing challenges, and future prospects of using digital platforms in educational practice. Ulug‘bek Begali o‘g‘li Isroilov Sultonjon Malikovich Egamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 332 340 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7995 This article examines the impact of artificial intelligence on the modern educational process. Artificial intelligence technologies play a key role in improving the quality of education, enabling personalized learning, automating educational processes, and creating new pedagogical opportunities. The article also analyzes the advantages, challenges, and future prospects of integrating artificial intelligence into education. Ulug‘bek Begali o‘g‘li Isroilov Sultonjon Malikovich Egamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 341 348 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7997 This article analyzes the advantages and challenges of using information technologies in distance education. Information technologies serve as essential tools for organizing the learning process remotely, enhancing interactivity, and ensuring continuity of education. At the same time, issues such as technical difficulties, the digital divide, and limited social interaction remain significant challenges. The article provides a detailed analysis of these advantages and problems, as well as recommendations for addressing them. Ulug‘bek Begali o‘g‘li Isroilov Sultonjon Malikovich Egamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 349 356 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/7999 This article examines the role of interactive methods and informatics in the learning process. The use of interactive approaches in teaching informatics helps students actively acquire knowledge, develop independent thinking, and improve problem-solving skills. The article also discusses the advantages of interactive methods, the challenges of their implementation, and strategies to overcome them. Ulug‘bek Begali o‘g‘li Isroilov Sultonjon Malikovich Egamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 357 364 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8000 Maqolada axborot texnologiyalarini (AT) integrativ ta’lim jarayonida qo‘llash metodikalari tahlil qilinadi. Integrativ ta’lim orqali fanlararo aloqalarni mustahkamlash, o‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini chuqurlashtirish, shuningdek, zamonaviy pedagogik texnologiyalar yordamida dars jarayonini interaktiv va qiziqarli qilish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Maqolada metodik tavsiyalar, amaliy loyiha misollari, jadval va rasm orqali ta’lim jarayonini yanada samarali tashkil etish usullari taqdim etiladi. Sultonjon Malikovich Egamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 365 373 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8001 Ushbu maqolada musiqiy ta’lim yo‘nalishida tahsil olayotgan talabalarning mustaqil ta’limini tashkil etishda innovatsion yondashuvlar, zamonaviy pedagogik texnologiyalar va raqamli vositalarning qo‘llanilishi masalalari tahlil qilingan. Tadqiqotda mustaqil ta’limning mohiyati, ahamiyati va uni samarali tashkil etishning ilmiy-nazariy asoslari ko‘rib chiqilgan. Maqolada an’anaviy mustaqil ta’lim shakllarini zamonaviy innovatsion metodlar - elektron ta’lim platformalari, mobil ilovalar, virtual masterklasslar, onlayn resurslar va interaktiv texnologiyalar bilan boyitish yo‘llari tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, innovatsion yondashuvlar talabalarning mustaqil ishlash samaradorligini oshiradi, vaqt va resurslarni tejaydi, individual o‘rganish imkoniyatini kengaytiradi va kasbiy kompetensiyalarni shakllantiradi. Maqolada talabalarning o‘z-o‘zini boshqarish qobiliyatini rivojlantirish, motivatsiyani oshirish, mustaqil ijodiy faoliyatni stimullashtirish masalalari ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, o‘qituvchilarning yangi rolini aniqlash, mustaqil ta’limni monitoring qilish va baholash mezonlari, pedagogik sharoitlar hamda amaliy tavsiyalar berilgan. Innovatsion yondashuv musiqiy ta’lim sifatini oshirish va zamonaviy talablarga javob beradigan kadrlar tayyorlashning muhim omili ekanligi asoslab berilgan. Moxinur Jamshid qizi Bobokulova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 374 385 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8002 The digital transformation of society has fundamentally reshaped the profession of librarianship, expanding its scope beyond traditional collection management to encompass new responsibilities in digital curation, information literacy, and knowledge mediation. This article examines the evolving roles of librarians within the digital knowledge ecosystem, highlighting how technological innovation, open access movements, and data-driven research have redefined library practices. It explores the emergence of librarians as educators, research partners, and ethical guardians of information in an environment characterized by information abundance and rapid technological change. The discussion emphasizes the librarian’s role in fostering digital literacy, ensuring equitable access to knowledge, and safeguarding the ethical dimensions of information use. By analyzing these developments, the paper argues that librarianship remains an essential human-centered profession, committed to connecting people with knowledge, preserving cultural memory, and supporting lifelong learning in the digital age. Z.Egamberganova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 386 392 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8004 Ushbu maqolada musiqa maktablari fortepiano sinflarida o‘quvchilarning kreativligini shakllantirish va rivojlantirishning pedagogik metodlari tahlil qilingan. Tadqiqotda kreativ fikrlashning mohiyati, fortepiano ijrosida kreativlikning namoyon bo‘lish shakllari va uni rivojlantirishning psixologik-pedagogik asoslari ko‘rib chiqilgan. Maqolada an’anaviy fortepiano pedagogikasini zamonaviy kreativ yondashuvlar bilan boyitish, improvizatsiya ko‘nikmalarini shakllantirish, badiiy talqin qobiliyatini rivojlantirish va o‘quvchilarning shaxsiy ijodiy potentsialini ochib berish masalalari o‘rganilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, kreativlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan maxsus metodlar - ijodiy topshiriqlar, kompozitsiya yaratish, turli uslublarni o‘rganish, improvizatsiya mashqlari, o‘yin metodlari va psixologik qo‘llab-quvvatlash - o‘quvchilarning musiqiy-ijodiy qobiliyatlarini kengaytiradi, mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini shakllantiradi va fortepiano ijrosiga individual yondashuv yaratishga yordam beradi. Maqolada pedagoglarning kreativ yondashuvi, zamonaviy o‘qitish texnologiyalari va ijodiy muhit yaratish masalalari ham ko‘rib chiqilgan. Fortepiano ta’limida kreativlikni rivojlantirish nafaqat ijro mahoratini oshiradi, balki o‘quvchilarning umumiy intellektual va shaxsiy rivojlanishiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Zarnigor Elshod qizi Ergasheva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 393 405 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8006 Ushbu maqolada musiqiy ijrochilik ko‘nikmalarini shakllantirish jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalarning ahamiyati, ularning o‘quvchilarning estetik, ijodiy va amaliy faoliyatini rivojlantirishdagi o‘rni tahlil etilgan. Shuningdek, dars jarayonida innovatsion metodlar, axborot texnologiyalari va interfaol yondashuvlardan foydalanishning samaradorligi yoritilgan. Tadqiqotda musiqiy ijrochilik malakasini oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi muloqot, motivatsiya, ijodiy muhit hamda texnologik vositalarning integratsiyasi muhim omil sifatida ko‘rsatib o‘tilgan. O‘quvchining musiqani eshitish, anglash, talqin qilish va uni texnik jihatdan to‘g‘ri ijro etish malakasini oshirish yo’llari ko’rsatilgan. Farida Erkinbaevna Eralieva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 406 411 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8008 Ushbu maqolada umumiy o‘rta ta’lim maktablarida fizika fanini zamonaviy o‘qitish metodikasini takomillashtirishda gamifikatsiya elementlarini qo‘llash masalalari yoritilgan. Tadqiqotda o‘quvchilarning motivatsiyasini oshirish, fanga qiziqishni kuchaytirish va interfaol ta’lim muhiti yaratish bo‘yicha usullar tahlil qilingan. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, gamifikatsiya asosida tashkil etilgan ta’lim jarayoni o‘quvchilarning faolligini oshiradi va bilim samaradorligini ta’minlaydi. Xayrulla Lutfilla o‘g‘li Narzullayev Marjona Olimjon qizi Jumaboyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 412 416 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8010 Ushbu maqolada bugungi kunda maxsus bolalar musiqa va san’at maktablarida mavjud dolzarb muammolar va amalga oshirilishi lozim bo‘lgan vazifalar haqida imkon qadar to‘xtalib o‘tiladi. Jumladan, musiqa maktablariga o‘quvchilarni qabul qilish soni yildan yilga kamayib borayotgani, yosh avlodni musiqaga bo‘lgan qiziqishlari tobora kamayishi va ularning milliy mumtoz musiqasiga bo‘lgan qiziqshini yanada orttirish maqsadida bir qator ishlar amalga oshirish zarurligi baxs etiladi. Xumora Boymurotova Ilmiy rahbar: N.Turg‘unova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 417 419 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8013 Ushbu maqolada buyuk qomusiy olim Abu Rayhon Beruniyning ilmiy merosi, xususan, uning geografiyaga oid qarashlari ilmiy-nazariy jihatdan tahlil qilingan. Beruniyning asarlarida aks etgan geografik bilimlarning mazmun-mohiyati ochib berilib, ularning zamonaviy geografiya ta’limida qo‘llanish imkoniyatlari yoritilgan. Xususan, mazkur ilmiy merosning o‘quvchilarda keng dunyoqarashni shakllantirish, ilmiy tafakkurni rivojlantirish hamda milliy ilmiy merosni qadrlash jarayonidagi ahamiyati asoslab berilgan. Munira Zamonali qizi G‘afurova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 420 424 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8003 Ushbu maqolada umumta’lim maktablarida musiqa madaniyati darslarini zamonaviy musiqiy dasturlar yordamida tashkil etishning metodikasi tahlil qilingan. Tadqiqotda raqamli texnologiyalar asrida musiqa ta’limini samarali yo‘lga qo‘yish, o‘quvchilarning musiqiy qobiliyatlarini rivojlantirish va musiqa madaniyatini shakllantirish masalalari ko‘rib chiqilgan. Maqolada maktab sharoitida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan turli musiqiy dasturlar - nota muharrirlari, audio muharrirlari, MIDI dasturlar, o‘quv platformalari va mobil ilovalarning imkoniyatlari hamda ulardan foydalanish metodikasi tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, musiqiy dasturlardan to‘g‘ri va maqsadga muvofiq foydalanish o‘quvchilarning musiqiy savodxonligini oshirish, ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, darslarni qiziqarli va interaktiv qilish imkonini beradi. Shuningdek, maqolada musiqiy dasturlarni dars jarayoniga joriy etishning bosqichlari, o‘qituvchilar uchun amaliy tavsiyalar va pedagogik shartlar keltirilgan. Zamonaviy musiqiy dasturlar musiqa madaniyati darslarining sifat va samaradorligini oshirish, o‘quvchilarni texnologik jihatdan savodli etib tarbiyalashda muhim vosita ekanligi asoslab berilgan. Jasmina Rustam qizi Gafforova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 425 436 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8005 Ushbu maqolada zamonaviy nutq terapiyasi falsafasining asosiy tushunchalari, metodologik yondashuvlari hamda innovatsion yo‘nalishlari yoritilgan. Nutq terapiyasi sohasida inson shaxsiga yo‘naltirilgan yondashuv, kommunikativ kompetensiyani rivojlantirish, texnologik vositalardan samarali foydalanish masalalari tahlil qilingan. Shuningdek, zamonaviy nutq terapevtlarining kasbiy faoliyatida ijodkorlik, empatiya va interditsiplinar hamkorlikning ahamiyati ko‘rsatib o‘tilgan. Tadqiqot natijalari nutq buzilishlarini korreksiyalashda innovatsion usullarni joriy etishning muhimligini asoslab beradi. Gulmira Alimjonovna Rayimqulova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 437 440 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8007 Ushbu maqolada sport va musiqa faoliyatining inson shaxsini shakllantirishdagi psixologik mexanizmlari va tarbiyaviy ahamiyati tahlil qilingan. Tadqiqotda sport va musiqaning integratsiyalashgan ta’sirining shaxsning kognitiv, hissiy-emotsional va ijtimoiy rivojlanishiga qo‘shadigan ta’siri ko‘rib chiqilgan. Sport mashg‘ulotlari iroda, intizom, maqsadga intilish kabi sifatlarni shakllantirsa, musiqa esa emotsional intellekt, estetik his va ijodiy fikrlashni rivojlantirishi isbotlangan. Maqolada bu ikki soha birgalikda qo‘llanilganda shaxsning harmonik rivojlanishiga, stressga chidamlilik, o‘z-o‘zini boshqarish va ijtimoiy adaptatsiya qobiliyatlarining oshishiga olib kelishi ko‘rsatilgan. Integratsiyali yondashuv doirasida sport va musiqaning o‘zaro to‘ldirib turuvchi xususiyatlari, ularning pedagogik jarayonda qo‘llanilishi va zamonaviy ta’lim tizimida ahamiyati ochib berilgan. Fazliddin Odiljon o‘g‘li Inatullayev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 441 449 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8011 The rapid advancement of information technologies has significantly transformed modern education, reshaping how knowledge is created, shared, and experienced. Emerging digital tools such as artificial intelligence, cloud computing, mobile applications, big data analytics, and immersive technologies have expanded educational accessibility and redefined pedagogical approaches. These innovations enable personalized learning, foster interactive and experiential education, and promote collaboration beyond traditional classroom boundaries. At the same time, they enhance institutional management and efficiency by streamlining administrative processes and enabling data-driven decision-making. However, the integration of new technologies also introduces challenges, including the digital divide, data privacy concerns, and the need for continuous teacher training. Addressing these issues is crucial to ensuring equitable access and sustainable technological development in education. The article explores these transformations comprehensively, emphasizing that the effective use of emerging information technologies requires a balanced approach that combines technological innovation with human-centered values, critical thinking, and digital literacy. Shakhzod Turanov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 450 455 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8014 Ushbu maqolada o‘quvchilarning psixologik xavfsizligini ta’minlashdagi dolzarb muammolar, ularning sabablari va oqibatlari kengroq tahlil qilinadi. Bullying, stress, identitet muammolari, oilaviy va pedagogik muhitdagi nomuvofiqlik, raqamli xavfsizlikka oid tahdidlar, psixologik xizmatlarning yetishmasligi kabi omillar batafsil ko‘rib chiqiladi. Maqolada O‘zbekiston maktablarida amalga oshirilgan tadqiqotlar asosida yechimlar - pedagog va psixolog kadrlar tayyorgarligi, maktab siyosatini shakllantirish, ota-ona-pedagog hamkorligi, talabalar huquqlarini himoyalash, raqamli savodxonlik va profilaktik psixologik takliflar -taklif etiladi. Dilmurod Mahmudov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 456 460 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8016 This article analyzes the pedagogical, psychological, and methodological significance of an interactive environment in the process of developing the creative competence of primary school students. The study substantiates that creating an interactive learning environment is an essential factor in developing students’ independent thinking, creative approach, and problem-solving skills. The mechanisms of organizing students’ activities through interactive methods, relying on their personal experience, and acquiring knowledge through collaboration are also examined from a scientific perspective. Bobur Abdugani oglu Nabiyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 461 465 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8019 Ushbu maqolada o‘zbek an’anaviy musiqa ijrochiligini zamonaviylashtirishning innovatsion yo‘llari, xususan, monofonik xalq musiqasini polifonik kompozitsiya shaklida qayta ishlash va ijro etish masalalari tahlil qilingan. Tadqiqotda an’anaviy va zamonaviy musiqa uslublarining integratsiyasi, milliy musiqa merosini saqlab qolish bilan birga uni zamonaviy talablarga moslashtirishning nazariy va amaliy jihatlari ko‘rib chiqilgan. Maqolada monofonik xalq kuy va ashulalarini polifonik fakturaga o‘tkazish texnikasi, garmonik rivojlantirish prinsiplari, kontrapunkt qonuniyatlarini milliy musiqa xususiyatlari bilan uyg‘unlashtirish usullari o‘rganilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, an’anaviy musiqaning polifonik qayta ishlanishi milliy melodiya va maqomiy tizimning o‘ziga xos xususiyatlarini saqlab qolgan holda, zamonaviy tinglovchilar uchun yangi estetik tajriba yaratadi va milliy musiqa merosining xalqaro miqyosda tan olinishiga yordam beradi. Shuningdek, maqolada polifonik aranjirovka yaratish bosqichlari, ijroda yuzaga keladigan texnik va badiiy muammolar hamda ularni hal qilish yo‘llari tahlil qilingan. An’anaviy musiqani zamonaviylashtirish nafaqat milliy meros saqlash, balki uni rivojlantirish va keng ommalashtirishning muhim vositasi ekanligi asoslab berilgan. Muhayyo Elmurod qizi Mustafoyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 466 473 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8024 Ushbu maqolada fortepiano ta’limida o‘yinli metodlardan foydalanish orqali o‘quvchilarning darsga bo‘lgan qiziqishini oshirish, ularning musiqiy tafakkurini rivojlantirish va ijodiy faoliyatini kuchaytirish imkoniyatlari ilmiy jihatdan yoritilgan. Shuningdek, amaliy misollar va metodik yondashuvlar asosida o‘yinli metodlarning samaradorligi tahlil qilingan. O‘yinga asoslangan ta’lim usullari - bilim olish va malaka oshirish kabi ta’lim maqsadlariga erishish uchun o‘yin holatlari, rollari va qoidalarini o‘z ichiga olgan o‘yinga asoslangan o‘qitish usullari. Bu usullar o‘quv jarayonini yanada faol va qiziqarli qiladi, fikrlashni rag‘batlantiradi, ijodiy qarorlar qabul qilishga undaydi va o‘quvchilarning motivatsiyasini oshiradi. Niginabonu Idrisovna Navro‘zova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 474 479 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8027 Ushbu maqolada fortepiano ta’limi jarayonida o‘quvchilarning emotsional idrokini rivojlantirish usullari, bu usullarning nazariy asoslari, amaliy metodlari va pedagogik yondashuvlari chuqur tahlil qilingan. Fortepiano o‘rgatishda faqat texnik ko‘nikmalar emas, balki musiqiy asarlarning mazmuni, xarakteri va emotsional boyligini his qilish ham muhim o‘rin egallaydi. Emotsional idrokni rivojlantirish orqali o‘quvchilar chuqurroq musiqiy tafakkurga ega bo‘ladi, ijrochilik madaniyati shakllanadi va musiqaga bo‘lgan individual munosabat kuchayadi. Pianino o‘qitishning o‘yinga asoslangan yondashuvi, ayniqsa, bolalar uchun o‘quv jarayonini yanada qiziqarli, rag‘batlantiruvchi va samarali qilish uchun o‘yin elementlaridan foydalanadigan usuldir. Niginabonu Idrisovna Navro‘zova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 480 486 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8029 Ushbu maqolada fortepiano ijrochiligi jarayonida badiiy tafakkurni shakllantirishga doir metodologik asoslar tahlil qilingan. Badiiy tafakkur - bu o‘quvchining musiqiy obrazni his etish, tushunish va uni ijro orqali ifoda qilish qobiliyatidir. Maqolada badiiy tafakkurning mohiyati, uning psixologik-pedagogik xususiyatlari, rivojlantirish usullari, shuningdek, fortepiano o‘qituvchisining roli haqida ilmiy-nazariy va amaliy fikrlar bayon etilgan. Pianino ijrosida badiiy tafakkurni rivojlantirish murakkab va ko‘p qirrali jarayon bo‘lib, texnik ko‘nikmalarni rivojlantirishdan tashqariga chiqadi. Bu pianinochiga musiqani notalar to‘plami sifatida emas, balki ma’no, tasvir va tuyg‘u bilan to‘ldirilgan yaxlit badiiy asar sifatida qabul qilishga yordam berishga qaratilgan. Niginabonu Idrisovna Navro‘zova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 487 494 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8032 Mazkur maqolada fortepiano mashg‘ulotlarida shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim yondashuvining nazariy asoslari, amaliy tatbiqi va pedagogik samaradorligi tahlil etilgan. Bugungi kunda musiqa ta’limining maqsadi faqat texnik ko‘nikmalarni shakllantirish emas, balki har bir o‘quvchining shaxsiy ehtiyojlarini, qiziqishlarini, emotsional holatini hisobga olgan holda ularning ijodiy salohiyatini ochib berishga yo‘naltirilgan ta’lim tizimini joriy etishdan iborat. Ushbu maqolada fortepiano darslarida individual yondashuv, shaxsiylashtirilgan ta’lim usullari, motivatsiya, erkin ifoda, refleksiya va ijodiy faoliyatga asoslangan metodlar haqida fikr yuritiladi. Fortepiano darslariga talabaga yo‘naltirilgan yondashuv nafaqat individual repertuar tanlash, balki o‘quvchi va uning qiziqishlarini ta’lim jarayonining markaziga qo‘yadigan keng qamrovli tizimdir. Niginabonu Idrisovna Navro‘zova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 495 501 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8009 Maqolada o‘quvchilarning fanlararo tafakkurini rivojlantirishda dasturiy ta’minot (DT) vositalaridan foydalanish metodikalari tahlil qilinadi. Dasturiy ta’minot orqali o‘quvchilar turli fanlarni integratsiyalash, mavzularni tizimli tushunish, muammolarni hal qilish va ijodiy ko‘nikmalarni rivojlantirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Maqolada zamonaviy pedagogik texnologiyalar, interaktiv platformalar va amaliy misollar yordamida fanlararo tafakkurni oshirish usullari ko‘rsatib o‘tilgan. Ulug‘bek Begali o‘g‘li Isroilov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 502 510 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8012 Ushbu maqolada O‘zbekiston an’anaviy musiqasining eng boy va ta’sirli yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan Farg‘ona-Toshkent musiqa uslubining tarixiy shakllanishi, ijro xususiyatlari va badiiy-estetik jihatlari tahlil qilingan. Tadqiqotda bu musiqa uslubining geografik-madaniy sharoitlarda rivojlanishi, uning asosiy vakillarining ijodiy faoliyati, repertuar xususiyatlari va ijro mahorati o‘rganilgan. Maqolada Farg‘ona-Toshkent musiqa maktabining shashmaqom an’analarini davom ettirish, kuy va ashulalarning o‘ziga xos talqin yo‘llari, ovoz madaniyati va cholg‘u asboblarida ijro etish texnikasi masalalari ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, Farg‘ona-Toshkent uslubi o‘zining melodiyaviylik boyligi, lirik-dramatik ifodalilik, vokal va instrumental ijroning yuqori darajasi bilan ajralib turadi. Shuningdek, maqolada ushbu musiqa uslubining zamonaviy holatini saqlash, yosh avlodga o‘rgatish va ilmiy tadqiq etish yo‘llari tahlil qilingan. Farg‘ona-Toshkent musiqa maktabining milliy musiqa madaniyatidagi o‘rni va ahamiyati asoslab berilgan. Sabina Uchqun qizi Qodirova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 511 520 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8018 Ushbu maqolada Buxoro shashmaqomining ilmiy-falsafiy asoslari, uning nazariy tuzilishi va madaniy-tarixiy kontekstda rivojlanishi tahlil qilingan. Tadqiqotda shashmaqomning O‘rta Osiyo musiqa madaniyatidagi o‘rni, uning matematik-fizik qonuniyatlari, falsafiy-estetik mohiyati va ma’naviy-ruhiy ta’siri ko‘rib chiqilgan. Maqolada shashmaqomning olti asosiy maqomi - Buzruk, Rost, Navo, Dugoh, Segoh va Iroq - ning tuzilishi, har birining xususiyatlari, modal xarakteri va emotsional mazmuni o‘rganilgan. Shuningdek, shashmaqom bilan qadimiy yunon, fors va arab musiqa nazariyalari o‘rtasidagi munosabatlar, Forobiy, Ibn Sino, Abdurrahmon Jomiy, Darvesh Ali kabi mutafakkirlarning musiqa haqidagi qarashlari tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, shashmaqom nafaqat musiqa san’atining yuqori namunasi, balki falsafiy fikr, matematik hisob-kitoblar va kosmik-insoniy munosabatlarning uyg‘un tizimi hamdir. Maqolada shashmaqomning zamonaviy O‘zbekiston musiqa madaniyatidagi ahamiyati, uni o‘rganish va saqlash masalalari, shuningdek, UNESCO tomonidan "Insoniyat og‘zaki va nomoddiy merosi"ga kiritilishi bilan bog‘liq masalalar ko‘rib chiqilgan. Shashmaqomning ilmiy-falsafiy asoslarini chuqur o‘rganish milliy musiqa merosini anglash va rivojlantirishning muhim yo‘nalishi ekanligi asoslab berilgan. Maftuna Murod qizi Sa’dullayeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 521 531 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8022 Ushbu maqolada musiqa va san’at maktablarida dutor cholg‘usi ijrochiligi kreativligini rivojlantirish va takomillashtirish metodlari tahlil qilingan. Tadqiqotda dutorning milliy cholg‘u asbobi sifatidagi o‘ziga xos xususiyatlari, ijro texnikasi va badiiy-estetik imkoniyatlari ko‘rib chiqilgan. Maqolada o‘quvchilarning ijodiy fikrlashini rivojlantirish, improvizatsiya qobiliyatini shakllantirish, badiiy talqin mahoratini oshirish va shaxsiy ijro uslubini yaratish masalalari o‘rganilgan. Zamonaviy pedagogik yondashuvlar - kreativ texnologiyalar, interaktiv metodlar, individual ta’lim yo‘nalishlari va innovatsion o‘qitish usullarining qo‘llanilishi tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, kreativlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan maxsus metodlar - improvizatsiya mashqlari, ijodiy topshiriqlar, badiiy talqin usullari va psixologik yondashuv - o‘quvchilarning musiqiy qobiliyatlarini yanada chuqurlashtirishga, ijro mahoratini oshirishga va individual ijodiy yondashuvni shakllantirishga yordam beradi. Shuningdek, maqolada o‘qituvchilarning pedagogik mahoratini oshirish, o‘quv dasturlarini takomillashtirish va kreativ muhit yaratish masalalari ko‘rib chiqilgan. Dutor ijrochiligi kreativligini takomillashtirish milliy musiqa san’atini rivojlantirish va yosh iste’dodli ijrochilar tarbiyalashning muhim yo‘nalishi ekanligi asoslab berilgan. Sitora Bahriddin qizi Sunnatova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 532 543 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8026 Ushbu maqolada O‘zbekiston mahalliy musiqa uslublarining semantik (ma’noviy) talqini va ularning jahon musiqa madaniyatidagi o‘rni hamda ahamiyati tahlil qilingan. Tadqiqotda Buxoro-Samarqand, Farg‘ona-Toshkent, Xorazm va Surxondaryo-Qashqadaryo musiqa maktablarining o‘ziga xos xususiyatlari, har birining semantik mazmuni, badiiy-estetik qadriyatlari va madaniy konteksti ko‘rib chiqilgan. Maqolada mahalliy uslublarning shakllanishiga ta’sir etgan geografik, tarixiy, etnik va ijtimoiy omillar, shuningdek, har bir uslubning o‘ziga xos musiqiy til, ijro mahorati va emotsional ifodalilik xususiyatlari o‘rganilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, O‘zbekiston mahalliy musiqa uslublari boy semantik qatlamlar, chuqur falsafiy mazmun va noyob badiiy ifodaga ega bo‘lib, ular jahon musiqa madaniyatining xilma-xilligini boyitadi va o‘ziga xos hissa qo‘shadi. Maqolada mahalliy uslublarning xalqaro musiqa arenasida tanilishi, UNESCO va boshqa xalqaro tashkilotlar tomonidan e’tirof etilishi, zamonaviy globallashuv sharoitida milliy o‘ziga xoslikni saqlash va targ‘ib qilish masalalari ko‘rib chiqilgan. O‘zbekiston mahalliy musiqa uslublarini semantik jihatdan to‘g‘ri tushunish va talqin etish ularning jahon miqyosida baholanishi va kelajak avlodlarga saqlanib qolishi uchun muhim asos ekanligi asoslab berilgan. Xushnozabonu Ravshanovna Temirova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 544 556 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8030 Finlyandiya oliy ta’lim tizimining muvaffaqiyati institutsional avtonomiya va talabalarga yo‘naltirilgan ta’limning o‘ziga xos integratsiyasiga bog‘liq. Ushbu maqola Finlyandiya universitetlari akademik erkinlik, pedagogik moslashuvchanlik va ijodkorlik, tenglik va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlaydigan muhitni rivojlantirish uchun umumiy mas’uliyatni qanday muvozanatlashini o‘rganadi. Universitetlarga o‘quv dasturlarini ishlab chiqish, tadqiqot yo‘nalishi va sifatni ta’minlashda jiddiy o‘zini-o‘zi boshqarish huquqini berish orqali Finlyandiya nazoratdan ko‘ra ishonchga asoslangan tizimni yaratdi. Shu nuqtai nazardan, talabaga yo‘naltirilgan ta’lim an’anaviy o‘qituvchi va talaba munosabatlarini hamkorlikka aylantiradi, mustaqil izlanish, hamkorlik va fikrlash amaliyotiga urg‘u beradi. Tadqiqot avtonomiya va faol ta’lim o‘rtasidagi simbiotik aloqani ta’kidlab, institutsional va individual darajadagi erkinlik motivatsiya, tanqidiy fikrlash va umrbod ta’lim ko‘nikmalarini qanday oshirishini ko‘rsatadi. Muhokama, shuningdek, hisobdorlik, raqamli transformatsiya va xalqarolashtirish bilan bog‘liq muammolarni ko‘rib chiqadi va Finlyandiya modeli butun dunyo bo‘ylab oliy ta’lim islohotlariga barqaror va gumanistik yondashuvni ta’minlaydi degan xulosaga keladi. Rashid Turgunbaev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 557 562 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8033 The integration of Natural Language Processing into higher education offers significant opportunities to enhance student learning by combining computational thinking with linguistic analysis and critical reflection. This article explores how practical applications of NLP can transform the teaching and learning experience in universities. By engaging students in hands-on projects such as text classification, sentiment analysis, and conversational AI, educators can foster deeper conceptual understanding, interdisciplinary collaboration, and ethical awareness. Practical engagement with NLP tools and real-world data enables learners to bridge theory and practice, develop digital literacy, and cultivate problem-solving skills relevant to the evolving demands of the knowledge economy. The paper argues that experiential approaches to NLP education not only strengthen technical competence but also encourage creativity, social responsibility, and lifelong learning. As a result, teaching NLP through practical applications prepares students to become active contributors to the development of ethical and human-centered artificial intelligence in diverse academic and professional contexts. M.U.Sotberdiyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 563 570 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8035 Ushbu maqola xitoy tilini o‘rta darajadagi o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirishning samarali usullarini yoritadi. Matnda o‘rta darajadagi o‘quvchilar uchun iyerogliflarning tuzilishi va kelib chiqishi, grammatik qoidalar, so‘z boyligini oshirish, o‘qish odatlarini shakllantirish hamda amaliy mashqlarni bajarish kabi muhim jihatlar ko‘rib chiqiladi. Maqola o‘quvchilarga o‘z o‘qish malakalarini yaxshilashga yordam berish, tilni chuqur anglash va undan amaliy foydalanishni oshirish maqsadida tayyorlangan. Shuningdek, o‘qish jarayonida yuzaga keladigan qiyinchiliklarni yengish uchun strategiyalar taklif etiladi va o‘quvchilarni mustaqil ravishda o‘qish mashqlarini bajarishga rag‘batlantirishga alohida urg‘u beriladi. Muboshshirxon Ikrom o‘g‘li Ikramov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 571 574 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8037 Аnnotаtsiyа: Ushbu mаqolаdа zilzilаdan jabrlangan bolalarga psixologik yordam ko‘rsatishga tаyyorgаrlik ko‘rish, zilzilа vаqtidа to‘g‘ri hаrаkаt qilish vа zilzilаdаn keyin bolalarga qanday psixologik yordam berish uchun bаjаrilishi kerаk bo‘lgаn tаdbirlаr hаqidа hаmdа birinchi yordаm ko‘rsаtishdа bаjаrilishi kerаk bo‘lgаn tаdbirlаr keltirilgаn. Kаlit so‘zlаr: zilzilа, vahima, dalda, ruhiy jarohat, psixologik yordam, birinchi yordam Bekzod Jumаbаyevich Tаjibаyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 575 578 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8038 Ushbu maqola jamiyatdagi nuqsonli bolalarning rivojlanishdagi kamchiliklari va ularning psixologiyasi, nutqida nuqsoni bo‘lgan, aqli zaif bolalarga jamiyatning munosabati va bolalar rivojlanishiga atrof muhitning ta’siri haqida bayon qilinadi. Dilfuza Akmaljon qizi Abdurashidova Ilmiy rahbar: D.Oribboyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 579 583 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8040 Ushbu maqolada musiqa ta’limida shakllanayotgan yangi paradigmalarning mohiyati va ularning dutor chalishni o‘rgatish jarayonidagi ahamiyati tahlil etilgan. Xususan, ishtirok etish (participation) va mulohaza yuritish (reflection) asosidagi yondashuvlar o‘quvchi faoliyatini faollashtiruvchi, ijodiy fikrlashni rag‘batlantiruvchi samarali metodlar sifatida yoritilgan. O‘quvchining musiqani eshitish, anglash, talqin qilish va uni texnik jihatdan to‘g‘ri ijro etish malakasini oshirish yo’llari ko’rsatilgan. Maqolada shuningdek, zamonaviy musiqiy ta’limda o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi interaktiv muloqot, milliy cholg‘u ijrochiligida kommunikativ kompetensiyani shakllantirishning metodik yo‘llari ko‘rib chiqiladi. Dilfuza Jumabekovna Ktaybekova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 584 590 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8021 В статье рассматривается применение метода учебных кейсов в обучении русскому языку как иностранному (РКИ). Кейс-метод способствует развитию коммуникативных навыков, критического мышления и культурной компетенции у студентов. Результаты показывают, что кейсы повышают мотивацию и вовлеченность учащихся, улучшая навыки чтения, письма и устной речи. Эмпирические данные подтверждают эффективность метода в сравнении с традиционными подходами. Выводы подчеркивают необходимость интеграции кейс-метода в учебные программы РКИ для достижения лучших образовательных результатов. Насиба Хамитовна Акрамова Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 591 595 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8025 В статье рассматривается комплексное влияние занятий гимнастикой на физическое и психологическое развитие личности. Анализируются механизмы формирования физических качеств, таких как гибкость, сила, координация, выносливость и баланс, а также их взаимосвязь с развитием волевых и нравственных качеств характера. Рассматриваются возрастные особенности воздействия гимнастических упражнений на развитие детей, подростков и взрослых. Статья представляет интерес для специалистов в области физической культуры и спорта, тренеров, педагогов, а также всех, кто интересуется вопросами физического воспитания и личностного развития через спорт. Махмуд Мухамедович Тураев Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 596 617 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8028 В статье рассматриваются ключевые аспекты мотивации юных гимнастов в контексте современной спортивной педагогики. Анализируются возрастные особенности формирования мотивационной сферы детей и подростков, занимающихся гимнастикой, а также методы и приемы педагогического воздействия, способствующие развитию устойчивого интереса к тренировочному процессу. Особое внимание уделяется роли тренера-педагога в создании благоприятной психологической атмосферы, балансу между требовательностью и поддержкой, индивидуальному подходу к каждому спортсмену. Представлены практические рекомендации по построению системы мотивации с учетом внутренних и внешних факторов, предупреждению эмоционального выгорания и поддержанию долгосрочной заинтересованности в спортивной деятельности. Махмуд Мухамедович Тураев Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 618 626 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8031 The green economy is a new way of thinking through the most challenging environmental degradation problems while concurrently contributing to sustainable development. This paper discusses the principles of the green economy, its challenges, and future directions, drawing from the foundational works of Blueprint for a Green Economy and Doughnut Economics. It underlines the need for a balance between economic growth and ecological preservation, with equity in social terms. Key discussion areas entail measurement methodologies, critiques, and the role of innovative policies. The paper, through such critical analysis, points out the shifting to the green economy as a pathway to achieving the global sustainability goals. Behruz Nomozali ugli Hamdamov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 627 631 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8034 Rwanda’s digital economic integration via Digital Economy Agreements (DEAs) presents a challenge: balancing economic growth with data privacy. This study rigorously analyzes Rwanda’s data protection framework, assessing alignment with international standards and identifying vulnerabilities and ethical dilemmas arising from digital trade. Employing qualitative methods, including document analysis, comparative evaluation, and AI-assisted text mining, we juxtapose Rwanda’s Data Protection and Privacy Law (2021) against global benchmarks, notably the GDPR, and regional African norms. Findings indicate that while Rwanda has legislated key data subject rights and principles, effective implementation is hindered by resource constraints at the Rwanda Data Protection Authority (RDPA), low public awareness, a stringent data localization mandate, and weak cross-border data governance, potentially exposing data to exploitation. Deviations from international best practices in data portability and enforcement penalties, alongside a centralized supervisory structure, raise concerns about regulatory independence. Ethical challenges include conflicts over data sovereignty, digital colonialism risks, algorithmic labor exploitation, and tensions between global privacy norms and local communitarian values. These are analyzed through the lenses of Digital Sovereignty, Postcolonial Tech Ethics, and African Communitarianism. To address these issues, we propose strategies such as adaptive data governance with flexible transfer mechanisms, investment in privacy-by-design and technological sovereignty, AI-powered regulatory intelligence, embedding ethical values in data projects, and asserting international leadership for African-aligned data governance models. This study contributes novel methodology (AI-driven comparative analysis) and theory (integrating Digital Sovereignty with African Communitarianism) to data governance literature, providing a roadmap for Rwanda and other emerging nations to navigate the complexities of the digital economy, protect individual rights, and foster sustainable growth. Sixbert Sangwa Emmanuel Ekosse Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 632 651 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8036 Bank mahsulotlari va xizmatlarini sotish har qanday kredit tashkiloti faoliyatida eng muhim bosqichdir. Hozirgi sharoitda bank biznesining rivojlanishi bank mahsulotlari va xizmatlarini bozorga olib chiqish uchun informasion texnologiyalardan keng foydalanish, eng yangi texnikaviy vositalar va ilg‘or bank texnologiyalarini joriy qilish, shuningdek, xizmatlarning jozibadorligini oshiruvchi bank uslublarini izlash bilan bog‘liqdir. Kamola Sherbekova O‘rol Raxmatullayev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 652 655 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8039 Ushbu maqolada moliyaviy hisob va soliq hisobi o‘rtasidagi o‘ziga xosliklar, ularning maqsad va vazifalari hamda farqli jihatlari tahlil qilingan. Moliyaviy hisobning asosiy vazifasi xo‘jalik sub’yektining moliyaviy ahvolini aniq va shaffof ko‘rsatishdan iborat bo‘lsa, soliq hisobi davlat byudjeti oldidagi majburiyatlarni bajarishga qaratilganligi yoritib beriladi. Shuningdek, buxgalteriya amaliyotida ikki xil hisob yuritish korxonalar uchun ortiqcha vaqt va xarajat talab qilishi sababli ularni uyg‘unlashtirish masalalari ham ko‘rib chiqiladi. Maqolada xalqaro moliyaviy hisobot standartlariga (XMHS) yaqinlashish, milliy standartlarni takomillashtirish va elektron hisob tizimlarini joriy etish orqali soliq va moliyaviy hisobotlarning integratsiyasini kuchaytirish zarurligi ta’kidlanadi. Mirkomil Abdulaxatov Ilmiy rahbar: Ch.Ro‘zimurodova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 656 660 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8041 Mazkur maqolada O‘zbekiston Respublikasida davlat xaridlari tizimining huquqiy va tashkiliy asoslari hamda unda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan moliyaviy risklar tahlil qilinadi. Davlat xaridlari mamlakat byudjeti mablag‘larini samarali boshqarish, resurslardan oqilona foydalanish va iqtisodiy taraqqiyotni ta’minlashning muhim vositasi hisoblanadi. Shu bilan birga, xarid jarayonida korrupsiya, shaffoflikning yetarli emasligi, narxlarning sun’iy oshirilishi, shartnomalarning bajarilmasligi kabi bir qator moliyaviy risklar mavjud. Tadqiqotda davlat xaridlarida uchraydigan asosiy risklar turlari tasniflanib, ularning iqtisodiy oqibatlari yoritilgan. Shuningdek, risklarni kamaytirish va samarali boshqarish mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha ilmiy-amaliy takliflar ishlab chiqilgan. Maqola natijalari davlat xaridlarini yanada shaffof, samarali va adolatli amalga oshirishga qaratilgan nazariy hamda amaliy asos bo‘lib xizmat qiladi. Sevinch Shavqiddinova Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 661 665 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8042 Iqtisodiy zonalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar jalb qilish, sanoatlashtirishni rag‘batlantirish va savdoni erkinlashtirishga ko‘maklashish bo‘yicha global strategiyaning muhim vositalariga aylandi. Ularning paydo bo‘lishi hukumatlarning global qiymat zanjirlariga qo‘shilish va investorlar uchun qulay sharoitlar yaratish orqali raqobatbardoshlikni oshirishga urinishlarini aks ettiradi. Ushbu maqolada xalqaro investitsiyalarni jalb qilishda iqtisodiy zonalarning ko‘p qirrali roli o‘rganilib, ularning iqtisodiy mantig‘i, institutsional asoslari va ijtimoiy-siyosiy oqibatlariga urg‘u berilgan. Nazariy tushunchalar va empirik kuzatishlar orqali u ushbu zonalar barqaror o‘sish, bandlikni yaratish va texnologik taraqqiyotga qanday hissa qo‘shishini muhokama qiladi, shu bilan birga boshqaruv, tengsizlik va ichki iqtisodiyotga uzoq muddatli integratsiya bilan bog‘liq muammolarni hal qiladi. Alisher Abdukarim o‘g‘li Soliyev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 666 671 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8043 Ushbu maqolada kichik va o‘rta biznes (KO‘B) korxonalari faoliyatida sun’iy intellekt (SI) texnologiyalaridan foydalangan holda savdo jarayonlarini avtomatlashtirish masalalari yoritilgan. Sun’iy intellektga asoslangan savdo agentlarining afzalliklari, ularni joriy etish mexanizmlari va O‘zbekiston sharoitida tatbiq etish imkoniyatlari tahlil qilinadi. Abbosbek Alibekovich Galatov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 672 679 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8044 В данной статье на основе проводимых в нашей стране стремительных реформ рассматриваются вопросы модернизации всех отраслей экономики, дальнейшего повышения эффективности управления деятельностью акционерных обществ с государственной долей. А.Айсачев Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 680 686 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8015 Мақолада “яшил” молиялаштиришнинг зарурияти ва аҳамияти илмий-назарий жиҳатдан ўрганилган. Жумладан, Ўзбекистонда “яшил” иқтисодиёт ва “яшил” молиялаштиришга ўтиш ислоҳотлари таҳлил этилган. Муаллиф томонидан “яшил” иқтисодиётга ўтиш шароитида “яшил” бюджетлаштиришни кенгайтириш йўллари таклиф этилган. Халқаро тажрибага таянган ҳолда амалий тавсиялар ишлаб чиқилган. Интизор Жамшид қизи Инатуллаева Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 687 699 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8017 This article examines the role and importance of scientific research in the creation of mechanisms and methods for financing new technologies for sustainable economic development and their implementation, as well as proposals and recommendations for achieving an effective solution to issues aimed at financing and commercializing the transfer of innovations, which is one of the main factors in economic development. Abduraxmon G‘ofurovich Tuychiyev Botirjon Abduraxmon o‘g‘li Abdug‘ofurov Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 700 706 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8020 Ushbu maqolada Xitoy va O‘zbek tillarining so‘z tartibi sintaktik strukturalari qiyosiy tahlil qilinadi. Til tipologiyasi nuqtai nazaridan Xitoy tilining qat’iy SVO (Subyekt-Fe’l-Obyekt) va O‘zbek tilining SOV (Subyekt-Obyekt-Fe’l) asosiy so‘z tartiblari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, so‘z tartibining tilning grammatika, pragmatika va til o‘rgatishdagi ahamiyati tahlil qilinadi. Tadqiqotda ona tilining til o‘rgatishda qanday ta’sir ko‘rsatishi, so‘z tartibining variantlari va ularning sintaktik strukturaga ta’siri o‘rganiladi. Natijalar tilshunoslik, tarjima, va til o‘qitish sohasida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan ilmiy va amaliy ahamiyatga ega. E’zozbek Yo‘ldoshev Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 707 711 https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/8023 Mazkur maqolada ingliz va o‘zbek tillarida kirim-chiqim komponentiga ega bo‘lgan paremiologik birliklarning lingvomadaniy xususiyatlari tahlil qilinadi. Maqolada pul, foyda, xarajat, tejamkorlik, isrof va iqtisodiy faoliyatga oid madaniy va milliy qarashlar xalq maqollari va iboralari orqali aks ettirilishi o‘rganilgan. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, ingliz va o‘zbek tillaridagi “kirim-chiqim” asosli maqollar jamiyatning iqtisodiy dunyoqarashi, qadriyat tizimi va hayot falsafasini ifodalab beradi. Mukarrama Salimjon qizi Nasibboyeva Copyright (c) 2025 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 2025-10-26 2025-10-26 6 10 712 714