Globalizatsiya davrida o‘zbek raqs san’atining yo‘qolib borayotgan elementlari: tahlil va saqlash strategiyalari

Abstract

Globalizatsiya bugungi kunda dunyo xalqlarining madaniy o‘zaro ta’siri va integratsiyasini kuchaytirayotgan, bir tomondan taraqqiyotga xizmat qilayotgan, ikkinchi tomondan esa milliy madaniy an’analar, xususan, nomoddiy madaniy meros ob’ektlarining yo‘qolish xavfini tug‘dirayotgan murakkab jarayondir. Ayniqsa, o‘zbek xalqining ko‘p asrlik tarixiy va estetik merosiga mansub raqs san’ati bu jarayon ta’sirida jiddiy o‘zgarishlarga uchramoqda. Ushbu maqolada o‘zbek raqs san’atining global omillar ta’sirida yo‘qolib borayotgan elementlari, ularning asosiy sabablari va bunday yo‘qotishlarning salbiy oqibatlari tizimli ravishda tahlil qilinadi. Maqolaning asosiy maqsadi - an’anaviy o‘zbek raqslarining tarixiy, mintaqaviy, ramziy va estetik jihatdan o‘ziga xos elementlarini aniqlash, ularning globalizatsiya davridagi transformatsiyasini chuqur o‘rganish, shuningdek, bu bebaho madaniy merosni saqlab qolish, tiklash va rivojlantirish bo‘yicha taklif va strategiyalarni ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqot doirasida Farg‘ona, Buxoro, Xorazm kabi hududlarga xos raqs maktablarining o‘ziga xosliklari, ularning yo‘qolish sabablari (ustoz-shogird an’analarining uzilishi, tijoratlashtirish, texnologik omillar, ommaviy madaniyat bosimi) tahlil qilinadi. Shuningdek, raqamlashtirish, ta’lim tizimida raqsga e’tiborni kuchaytirish, festivallar va raqs arxivlarini yaratish kabi saqlab qolish strategiyalari asoslab beriladi. Maqolada sifatli kontent, video va raqamli texnologiyalar orqali raqs san’atini ommalashtirish yo‘llari, yosh avlod orasida milliy san’atga qiziqishni oshirish metodlari, milliy raqsni turizm va madaniy diplomatiya vositasi sifatida rivojlantirish imkoniyatlari keng muhokama qilinadi.Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, o‘zbek raqs san’atining boy merosini saqlab qolish faqatgina san’atkorlar yoki madaniyat sohasidagi mutaxassislarning emas, balki butun jamiyatning umumiy vazifasidir. Ushbu maqola san’atshunoslar, madaniyat tadqiqotchilari, raqqoslar, ta’lim sohasi vakillari hamda siyosat ishlab chiquvchilar uchun nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, milliy merosni global maydonda asrab-avaylashga xizmat qiladi.